Anadolu’nun kıymetini bilmek!

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

25 Mayıs 2017, 11:02

Anadolu'nun Hem kıymetini hem tarihini biliyor muyuz? Binlerce yıllık tarihi geçmişi ve bir çok uygarlığa ev sahipliği yapan Anadolu'yu gezmeli, tanıyıp sevmeliyiz. Polatlı da Sakarya ovasında bulunan Firiglerin başkenti Gordion antik kenti ve Yassı Höyük bölgesi üç bin yıllık geçmişi ile dünya turizminin merkezi.

Eşek kulaklı Midas’ın memleketi Gordion düğümünü çözmek ve tüm Asya’ya hakim olmak için büyük İskender buralara gelmiş, düğğmü çözemeyince kılıcı ile kesip atmış.

1919 yılında büyük Yunan imparatorluğu kurma hayali ile Yunan kralı Venizelos İzmir’e çıkıp, Polatlı Sakarya ovasına kadar işkal etmiş. Türk halkı devlet ve millet iş birliği ile oluşturulan Kuvayi Milliye ve Türk askeri Yunan kralının hevesini kursağında bırakmıştı.

Sakarya meydan muharebelerinin yapıldığı Sakarya ovası ve Gordion antik kenti sizleri de bekliyor. Gelin hep beraber Anadolu'yu gezelim ve Sakarya ovasında şehitler için Fatiha okuyalım.

FRİGYA MEDENİYETİ

M.Ö. 800 yıllarında Asurluların konfederasyonu doğu bölümlerini hakimiyetlerine almalarıyla batıdaki hakimiyet Frigya’nın oldu. Frigya Krallığının kurucusu Birinci Gordios’tur. Kral Gordios’un ölümünden sonra, yerine oğlu ve halefi olan Birinci Midas kral oldu. Bu kral zamanında devletin toprakları en geniş seviyeye erişti. Birinci Midas, Asur imparatoru İkinci Sargon’la savaştı. Midas’ın ölümünde Frigya Krallığı, Kızılırmak’ın batısında kalan Anadolu’nun büyük parçasının en mühim kısmında yayılıyordu. Midas’tan sonra Frigya Krallığının başına beş kral daha geçti. M.Ö. 650 yıllarında krallık, Kimmer ve İskit devletlerinin istilalalarına uğradı. Yedinci kral Adraste’nin bilgisiz ve idaresizliği yüzünden devlet büyük ölçüde zayıfladı. Neticede M.Ö. 620 yılında Lidyalılar, Friglere büyük bir darbe indirdiler. Yıkılan devletin toprakları üzerinde kendileri yerleştiler. Frigyalıların medeniyeti üzerinde Hitit ve İyonyalıların tesirleri görülmüştür. Frigler ziraatçı bir kavimdi. Bu itibarla inandıkları ilahlara ait putlar, daha çok ziraat ve bereketle ilgilidir. En büyük mabutları Kibel ismini verdikleri toprak ve bereket tanrıçasıydı. Onun şerefine mabetler ve ayinler yapılırdı. Romalılarda görülen Bakus ayinlerinin bu Kibel ayinlerinden kaynaklandığı sanılmaktadır. Frigyalılar çanak, çömlek ve dokumacılık sahalarında çok ilerlemişlerdi. M.Ö hüküm sürmüş diğer Ön Asya ülkelerinde görüldüğü üzere, Friglerde de kayaların içine oyulmuş kral mezarları mevcuttur. Çok büyük olan bu mezarların içine kralın ölüsüyle birlikte onun hayatta en çok sevdiği eşyalar da konulmaktaydı.

GÜÇLÜ BİR MEDENİYET KURDULAR

Güçlü bir uygarlık kuran Friglerin tarihi ve sosyal yaşamı ile ilgili bilgilerimiz ne yazık ki yeterli değildir. Bu konudaki ilk bilgileri antik yazarlardan öğreniyoruz. Tarihçi Herodot ile coğrafyacı Strabona göre Frigler, Avrupalı bir kavimdi ve Anadoluya gelmelerinden önce “Brigler” olarak anılıyorlardı. Friglerle ilgili bu yazılı kaynakları ve bölgedeki kazı sonuçlarını değerlendiren bilim adamları Friglerin, büyük olasılıkla MÖ 1200lerde Trakya ve Boğazlar üstünden Anadoluya geldikleri, ilk yıllarda Trakya ve Güney Marmara Bölgesinde geçici yerleşim merkezleri kurduktan sonra Batı Anadolunun iç kesimlerine yayıldıklarını ileri sürmektedirler. Friglerin Anadolu topraklarında ilk siyasal birliği kurmaları MÖ 750 yıllarına rastlar.

Başlangıçta Eskişehir, Afyon, Ankara ve Sakarya vadilerini içine alan bir bölgede yerleşen Frigler, sonraları Kütahyadan Kızılırmaka, Ankaradan Denizliye dek olan bölgede güçlü bir uygarlık oluşturmuşlardır. Midasın Frig tahtına geçtiği ilk yıllarda ülkenin en önemli düşmanı Asurlardır. Midas, Asurlarla barış yaparak Güneydoğu sınırlarını güvenceye aldıktan sonra batı ülkeleriyle dostça ilişkiler kurmaya yönelir. Öte yandan fildişi tahtını Yunanistandaki Delphoi Apollon Tapınağına armağan ederek Kıta Yunanistanı ile ilişkileri güçlendirir. Gordionda yapılan kazılarda ele geçen Yunan çanak-çömlekleri bu ilişkilere ait diğer örneklerdir.

MÖ 700 yıllarına doğru, Kafkaslar üzerinden Doğu Anadoluya giren Kimmerler, önce bölgedeki Urartuları güçsüzleştirdikten sonra Kızılırmaka kadar uzanırlar. Frig-Kimmer savaşı sonunuda Frigya tamamen tahrip olur. Kral Midas ise öküz kanı içerek yaşamına son verir (MÖ 676). Batıya kaçan Frigler, küçük beylikler halinde bir süre daha varlıklarını sürdürürlerse de Lidyalıların egemenliğine boyun eğerler. Frigler, başlıca Gordion (Yassıhöyük), Pessinus (Ballıhisar), Dorylaion (Eskişehir) ve Midasda (Yazılıkaya) yerleşmişlerdir.