İsmail Kahraman - Timur’un Türbesinden Çubuk Meydan Muharebesi’ne Devri Alem

Özbekistan’da Belgesel çekimlerimizi tamamlayıp Türkiye’ye döndüğümüzde ayağımızın tozu ile Ankara Çubuk Ovası’nda kurulu Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nin daveti ile Sakarya Meydan muharebesi Belgesel gösterimine kayıldım deyim yerindeyse Semerkand’dan Ankara Çubuk Ovası’na zaferler tarihimizde Devri Alem diyerek Tarihi geçmişe yolculuğa çıktık. 2013 yılında Ankara Çubuk ovasında Ankara Meydan muharebesi ile ilgili 5 yıl önce hazırladığımız araştırma yazısını sizlerle paylaşıyoruz.

Tarihler 28 Temmuz 1402. Çubuk’da yaşanan meydan muhaberesi devletler tarihimizin en acı olayıdır. Büyük imparatorluklar kurmuş İki yiğit ve kahraman devlet adamı, İmparator ve komutan Yıldırım han ile Timur han Çubuk Ovası’nda karşılaşırlar. On binlerce şehit verilir ve tarihimizin sonbaharı yaşanır. Yıldırım Beyazıt Han esir olur, Osmanlı Devleti’nde Fetret devri başlar.

Ankara-Çubuk Meydan Muharebesi Türk tarihinin kader anıdır. Çubuk savaşlarıyla ilgili bugüne kadar ciddi ve objektif bir araştırma tam olarak yapılamadı. Timur Han’ı Osmanlı tarihçileri alaya almak için aksak Timur anlamına gelen Timurlenk dedi. Aslında Timur’da Yıldırım gibi büyük bir devlet adamıydı. Aslında tarihi yargılamadan, haksız-haklı aramadan Çubuk savaşını araştırıp gelecek kuşaklara aktararak tarihten ders ve ibret almalıyız. Acaba Esenboğa havalimanı üzerinden Ankara’ya gidip gelenler, Esenboğa’nın bir Türk komutanının adı olduğunu, Çubuk isminin Selçuklu Komutanı’nın Unvanı olduğunu kaç kişi biliyor. Devr- i Alem belgesel TV ekibi olarak Çubuk savaşlarıyla ilgili ilk kez araştırma yapmak üzere Temmuz 2006 tarihinde Çubuk’a gitmiştik. Melikşah köyünden Çubuk Ovalarını seyredip savaşların yapıldığı alanları Devri alem kamerası ve fotoğraf makinası ile tarihe not düşüp zamana noterlik yapmıştık.

Çubuk ovalarını seyrederken, Beyazıt-ı Veli olarak da bilinen Yıldırım Beyazıt Han’ın Rumeli, Tuna boyları, Arnavutluk, Yunanistan ve Mora Yarımada yazdığı muhteşem zaferler ve fetih destanını hatırlarken, Alim ve evliyalar saygı ve sevgisi ile bilinen Timur Han’ın Türk İslam medeniyetinin Asya’da birliğini sağlamak için Hindistan, Afganistan, Pakistan, Maveraünnehir, Çin, Moğolistan, Hazar ve Karadeniz’in karşı tarafı Kafkaslar, Basra ve Bağdat’a kadar geldiğini düşünüyoruz. İslam’ın bayraktarlığını yapan bu iki önemli komutan ve devlet adamını fethettikleri coğrafya ve bölgeleri gezip görmekten ve tanıyıp bilmekten aciziz. Devri Alem belgesel program yapım ekibi olarak gerek Yıldırım Beyazıt Han ve gerekse Emir Timur Han’ın fethettiği Türk İslam medeniyeti coğrafyasının muhteşem eser ve izlerinin bulunduğu kültür coğrafyamızı gezerek Devri Alem belgeselleri ile TV ekranlarına getiriyoruz. Bu uğurda zorluk ve zahmetlere boyun eğmeden Türk-İslam dünyası ve Osmanlı coğrafyasında 70’den fazla devleti gezerek kültür ve medeniyet tarihimizi belgeselleştirip tarihe not düşüp zamana noterlik yapmaya devam ediyoruz.

Bugün biz belgeselcilere ve araştırmacılara düşen görev Tarihi ve tarihi şahsiyetleri yargılamadan, haklı haksız aramadan Allah resulü S.A.V’in buyurduğu gibi ‘Olan da hayır vardır.’ Sözünü hatırlayarak yaşanan ve yapılan acı olaydan hayır murat etmeli, her iki komutan ve Çubuk şehitlerini hayır ve şükranla yad etmeliyiz. Çubuk Savaşı’ndan, Yıldırdım ve Timur Han’dan alacağımız çok ders ve ibret olduğunu düşünerek milli şairin dizeleri ile Çubuk’daki tarih ve kültür gezimize devem ediyoruz.

TARİH TEKERRÜRDEN İBARETTİR...İBRET ALINSA HİÇ TEKRAR EDER MİYDİ?

Devr-i Alem kameraları ile Çubuk ilçesini gezdikten sonra şimdi de zamanı durdurup tarihten ders ve ibret almak için kameralarımızı zaman tünelinde 28 Temmuz 1402’de Ankara Çubuk ovasında yapılan Ankara meydan muharebelerine çeviriyoruz. Ankara Savaşı, tarihin gördüğü en büyük iki ordunun çarpıştığı, tarihin dönem noktası bir savaştır. Dönemin İki Büyük Türk komutanın yüreklere acı veren savaşı Çubuk ilçesinde yapılmıştır. Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid ile Timur arasında, Çubuk Ovası´nda yapılan muharebe Orta Çağ tarihinin en kanlı çarpışmalarından olan ve Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanan, Osmanlı Devleti´nin Fetret Devri olarak bilinen bir iktidar boşluğu döneminin yaşanmasına yol açan savaştır.

Çubuk savaşı öncesi gelişen şartlara ve savaşın nedenlerine kısa bir göz atıyoruz. Osmanlı Devleti, daha çok Balkanlar´da genişlediği yıllar. Daha sonra Osmanlılar özellikle Anadolu´da hızlı ve kesin ilhaklara girişmişlerdi; aradaki çatışmalara karşın, Türk-İslam beylikleriyle daha yumuşak bir ilişkiyi gözetiyorlardı. Yıldırım Bayezid ise, İstanbul kuşatmasını sürdürürken, bir yandan da Anadolu birliğini sağlamak amacıyla çeşitli savaşlara girişti. Karamanlılara karşı kazanılan Akçay Muharebesi sonucu kazanılan zaferle Konya, Niğde, Karaman ve Develi Osmanlıların eline geçti; Sivas hükümdarı Kadı Burhaneddin´in öldürülmesiyle Sivas, Tokat, Kayseri ve Aksaray Osmanlı egemenliğine girer. Aynı yıl Memluk sultanı Berkuk´un ölümünden ve yerine çocuk yaştaki Nasıreddin Ferec´in geçmesinden yararlanan I. Bayezid, Malatya´yı Memluklerden alır. Dulkadiroğullarının elinde bulunan Kahta, Divriği, Besni ve Darende kaleleri de Osmanlılara geçmiştir. Osmanlı sınırları böylece Orta Fırat´a dayanmış oluyordu. Bütün bu fetihlerden sonra I. Bayezid, yenilgiye uğrayan yerel hanedanları tasfiyeye yönelerek, sıkı bir merkezi yapı kurmaya girişmiştir. Yıldırım Beyazıt Anadolu da güçlü bir devlet kurmaya çalışırken Timurhan’da Anadolu ya yönelik planlar yapmaktadır.

ANKARA SAVAŞININ NEDENLERİ

Türkistan ve Horasan coğrafyasında büyük ve güçlü bir devlet kuran Timur han, kendini İlhanlıların varisi sayarak Anadolu üzerinde hak ileri sürmekteydi. Bayezid döneminde Osmanlıların erken bir aşamada Ön Asya´ya dayanması Timur´un dikkatini çekti. Timur´un saldırılarıyla topraklarını yitiren Celayir sultanı Ahmed ile Karakoyunlu devletinin hükümdarı Kara Yusuf Osmanlılara sığınınca, Bayezid ile Timur arasında mektuplaşma başlara. Bayezid, Timur´un, Kara Yusuf ile Sultan Ahmed Celayiri´nin geri verilmesi yolundaki isteğini kabul etmedi. Osmanlılara gözdağı vermek isteyen Timur han, Bayezid han tarafından toprakları ellerinden alınan ve Timur´un devletinde kendilerine daha yakın bir sosyal düzen bulan Anadolu beylerinin de kışkırtmasıyla Sivas, Halep ve Şam´ı ele geçirdi. Timur´un Bağdat´a yönelmesi üzerine Bayezid de doğuya ilerleyerek Timur´a bağlı Mutahharten´in egemenliğindeki Erzincan ve Kemah´ı fethetti. Bu gelişme iki hükümdarın arasını iyice açtı. Bayezid´e bir elçi gönderen Timur, Kemah´ın Mutahharten´e Anadolu Beyliklerinden alınan yerlerin de sahiplerine geri verilmesini, Kara Yusuf´un teslim edilmesini ve Osmanlıların kendisine bağlanmasını istedi. Bayezid´in bu talepleri reddetmesi savaşın gerekçesi oldu.

ANKARA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI

Ankara Savaşı yenilgisi, Osmanlı Devleti´nin parçalanarak, devletin imparatorluk aşamasına geçmesinin 50 yıl kadar gecikmesine, Anadolu beyliklerinin yeniden kurulmasına ve Osmanlı tarihinde Fetret Devri olarak bilinen 11 yıllık bir iktidar boşluğu döneminin yaşanmasına neden oldu. Ankara Savaşını genel olarak özetledikten sonra şimdide Türk devletler tarihimizin eşsiz iki kahramanı Yıldırım Beyazıt Han ile Emir Timur Hanı sizlere tanıtacağız. Devr-i Alem tarih ve zaman tünelinde kültür ve medeniyet tarihimizi araştırma yolculuğuna devam etmek üzere Ankara´dan Timurhan İmparatorluğuna Başkentlik yapan Özbekistan’ın kültür başkenti Semerkand’a gidiyoruz.