İsmail Kahraman - Bayramlı ve Hacıemiroğulları beyliklerini araştırıyoruz
Ordu, Giresun ve Trabzon bölgesinin fethini gerçekleştiren, 700 yıllık Tarihi geçmişe sahip Bayramlıbeyliği ve Hacıemiroğulları beyliğine başkentlik yapmış, Ordu Mesudiye’de Belgesel Çekimi yaparak Kültür ve medeniyet tarihimize vefa borcumuzu ödemeye çalıştık.
Bayramlıbeyliği ve Hacıemiroğulları tarihini araştırmak üzere Ordu tarih ve kültür adamları, Çok değerli vefalı arkadaşlar Muzaffer Günay, Haydar Yıldırım, İsmail Temel ve Nuri Kahraman’la Ordu’dan yola çıkıp Mesudiye’ye geldik. Mesudiye şehir merkezindeki Belgesel Çekimi ve araştırmalarımızı tamamlayarak Bayramlı Beyliğinin Merkezi Kaleköy de tarihi Bayram bey kalesinde çekimler yaptık. Tarihi kale köyde 600 yıllık mezar taşı Bayram ve Hacıemir oğullarına ait Kümbetler Tarihi cami ve Saray kalıntılarının Belgesel görüntülerini çekip Aziz ecdadımıza vefa borcumuzu ödemeye çalıştık.
TARİHİN CANLI ŞAHİDİ HAMİDİYE
Osmanlı döneminde adı Hamidiye olan Ordu Mesudiye ilçesi çok önemli tarihi olaylara sahne olmuş. Ordu Mesudiye’de 700 yıl önce kurulan ve Doğu Karadeniz bölgesini Fetheden Fatih’in Trabzon’u Fethetmesine yardımcı olan Bayramlı ve Hacıemiroğulları beyliğinin Merkezi Ordu Mesudiye’deki Kale köyde bulunan Tarihi Bayramlı Beyliğine Ev sahipliği yapan Mesudiye ilçesindeki Abdülhamit döneminde yapılan Hükümet binasının önünden canlı tayın yaparak tarihe not düştük.
BAYRAMLI VE HACIEMİROĞULLARI BEYLİKLERİ HAKKINDA BİLGİLER
Emiroğulları, daha önce Türk toprakları olan Tokat'ın kuzeyi ve Mesudiye ile, kendilerinin Türk topraklarına kattığı Ordu, Giresun, Samsun'un doğusu ve Trabzon'un batısında hüküm sürmüş, Orta Karadeniz Bölgesi'nin büyük bir bölümünü Türk vatanı yapmış ikinci dönem Türk beyliğidir. Bu beylik, Türkmenleri ağırlıklı olarak Selçukluların bölgeyi fetih için sınır boyuna yerleştirdiği Oğuzların Çepni boyuna mensuptur.
Tarihî kaynaklarda ismi Bayramoğulları Beyliği ya da Hacıemiroğulları Beyliği olarak geçmektedir. Bu ikili adlandırmaya sebep olan düşünce, beyliğin kurucusunun tam olarak belirlenememesinden kaynaklanmaktadır. Beylik, bazı kaynaklara göre Bayram Bey, bazılarına göre Bayram Bey'in oğlu Hacı Emir İbrahim Bey tarafından kurulmuştur.
Hakkında derli toplu herhangi bir kaynak yoktur. İlgili bilgiler; çevre beyliklerin kısmen yazılmış tarihleri Trabzon Devleti saray tarihinin kaydedilen bölümleri, Trabzon (Giresun) ve Ordu ili tahrir defterleri, günümüze ulaşabilen tarihî eserler ve sözlü rivayetlerden elde edilebilmektedir. Son derece sınırlı olan bilgiler, bu beylik hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmamızı engellemektedir.
HACIEMİROĞULLARI BEYLİĞİNİN KURULUŞU
Hacı Emir Oğulları, köken bakımından Danişmendliler'e dayanmaktadır. Danişmendliler, Malazgirt Savaşı'ndan (1071) hemen sonra tarih sahnesinde yer alan; Sivas, Tokat, Amasya, Çorum, Yozgat, Kayseri, Malatya, Gümüşhane ve yörelerinde hâkimiyetini sürdüren birinci dönem Anadolu Türk beyliklerindendir. Ağırlıklı olarak Orta Anadolu'da yerleşmiş olmakla beraber Türkiye'nin kuzeyinde de mücadeleler vermişlerdir. Bu bölgede etkili olabilmek için başkentlerini Sivas'tan Niksar'a taşımışlardır. Danişmend Gazi tarafından bazı yörelerde Karadeniz sahillerine yaklaşılmış, zaman zaman da geri çekilmek zorunda kalınmıştır.
Danişmendliler, Mesudiye'nin 6 km kuzey-doğusunda bir sınır kalesi yapıp yöredeki sınırları bu kale vasıtasıyla kontrol etmekte idiler. Anadolu Selçukluları, 1178 yılında bu beyliğin varlığına son vermiştir. Dânişmendli topraklarında yaşayan Çepnilerin bir bölümü Selçuklular tarafından Çanakkale ve Balıkesir civarında iskân ettirilmiştir. Burada iskân ettirilenler daha sonra Karasıoğulları Beyliği'ni kurmuştur.
Danişmendliler'in Orta Karadeniz Bölgisi'ndeki mirasçıları olan Çepni Türkmenleri, bu yörede iki beylik kurmuştur. Bunların biri Danişmenliler'in de merkezi olan Niksar'da kurulan Taceddinoğulları Beyliği diğeri ise merkezi Danişmendliler'in sınır kalesinin bulunduğu Mesudiye Kaleköy'de teşkilatlanan Hacıemiroğulları Beyliği'dir.
Hacıemiroğulları Beyliğinden Önce Orta Karadeniz Bölgesi:
Hacıemiroğulları Beyliği'nin kurulup fetheddiği Orta Karadeniz Bölgesi ile ilgili bilgilerimiz M.Ö. IV yüzyıla kadar inmektedir.
M.Ö. 400'de şimdiki Ordu ilimizin ismi Kotyora olarak kaydedilmiştir. Bu ismin hangi tarihte bu şehre verildiği belli değildir. Ancak M.Ö. 400'den önceleri de şehrin bu isimle bilindiği anlaşılmaktadır. Bu isim büyük bir ihtimalle kot (kut) yorası (yöresi) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuş olmalıdır. M.S. I. yüzyılda Plinius bu şehri yine aynı isimle kaydetmiştir. Ordu'nun eski adının Kotyora olması, bu bölgede daha önce Turan kökenli Kut kavminin yaşadığını ortaya koymaktadır.
Kaynaklardan çıkan sonuca göre Hacıemiroğulları Beyliğinden önce Orta Karadeniz Bölgesinde, araştırmacıların iddia ettiği gibi Helenler değil Peçenek Türkleri yaşamakta idi.