Hoca’yı yakından tanımak istiyorsak gelin hep beraber O’nun sözlerine kulak verelim ; ’’ Bana , siz bütün kariyeriniz boyunca ne yaptınız diye sorarsanız şunu söyleyebilirim : ’’ Bütün çabalarım Türk tarihçiliğini modern tarihçilik düzeyine çıkarmaktır. Benim tarih anlayışım devletlerin tarihini ortaya çıkarmaktan ziyade halkın tarihini , halkın geçmişte nasıl yaşadığını , sosyal hayatını , ekonomisini , gündelik yaşantısını ve bunları belirleyen şartları ortaya çıkarmaktır . Bizim tarihçiliğimiz ise bu konulara yeni yeni ilgi duyuyor .’’
‘’Anadolu’da etnik birlik ve beraberlik sayesinde kaynaşarak bir dünya imparatorluğu kurabildik . Eğer bugün etnik ayrılıklara düşersek parçalanarak mahvoluruz . Osmanlı’yı büyük yapan da aynı . Aynı tesanütte birlikte olmalıyız . Eğer öyle olursa yeni bir imparatorluk kurarız . İşte tarihçinin büyük vazifesi bunu göstermek. ‘’
‘’Abartmasız görünen gerçek şudur ki , Türk milleti birbirini anlamayan , anlamak istemeyen , zihniyeti , değer sistemi, yaşam tarzı , dili , giyim-kuşamı , selamlaşması bile farklı iki ayrı toplum haline gelmiştir . Tehlikeli olan şey , bu iki toplumun birbirini anlamak istememesi ve siyasi iktidarı ele geçirip ötekini baskı altına almaya çalışmasıdır .’’
‘’ Batı , İstanbul’un fethini ve Ayasofya’yı hiç unutmadı . ‘’
İşte bu sözler merhum Halil İnalcık Hoca’ya ait , üzerinde önemle durulması gereken hakikatin aynası sözler .
İlkokul sıralarından yüksekokula dek bize öğretilen tarih araştırıldığında aslında ne derece gerçek .
Bu topraklarda yaşayan her fert etnik kimliklerin gölgesinden sıyrılıp , Anadolu’nun hakiki tarihini öğrenip öğretmekle mükelleftir bugün .
Tarih konusu sadece okul sıralarındaki hocaların bilgisine , keyfiyetine bırakılamayacak kadar hassas ve derin bir sorumluluktur .
İnalcık Hoca tarihe ömrünü adayan ender şahsiyetlerdendi . O’nun bıraktığı eserler bize yol gösterecek kıymetli eserlerdir .
Hoca’nın Başlıca Eserleri ;-The Ottoman Empire
-Süleyman the second and his time
-Osmanlı’da Devlet , Hukuk , Adalet
-Tanzimat ve Bulgar Meselesi
-ABD Tarihi
-Osmanlılar
-Osmanlı ve Modern Türkiye
-Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi
-Osmanlı İmparatorluğu – Toplum ve Ekonomi
-Devlet-i Aliyye
Hoca daha pek çok kurum ve kuruluşa , araştırma merkezine önderlik etmiş değerli bir tarih insanıydı .
25 Temmuz 2016 yılında bu hayata veda ettiğinde T.C. Bakanlar Kurulu Kararı çıkartılıp defin işlemi Fatih Sultan Mehmed’in de türbesinin bulunduğu Fatih Camii Haziresi’nde gerçekleşmiştir .
Kabir Manzumesi’nde şöyle yazmaktadır ; ‘’ Kutb-ı aktab-ı müverrîhîn idi . Cümle âsârı buna muhkem delîl . Rıhletiyle artık öksüzdür ilim . Böyle emretti bunu nazm-ı celîl . Şimdi mutlak Fatih’in bağrındadır . Fethi ondan dinliyorken biz melîl . Hüzn içinde söyledim tarih-i tâm . Kalbi yıkdı hicr göçdü . Mîr Halîl-1437 ‘’