BELGESEL TADINDA CANLI YAYIN İLE BOLU GEREDE'DE DEVRİ ALEM

24 Ağustos 2023 Perşembe 10:41

İlim Kültür Tarih ve Teknoloji Araştırmaları Merkezi ve Devri Alem belgesel TV program ekibi olarak Anadolu yollarındayız. Bu kez Anadolu’da Vakıf medeniyetimizi araştırıyor ve vakıfl eserlerimizin belgeselini çekiyoruz. Vakıflar önemli, özellikle tarlhi İpekyolu üzerindeki vakıflar... Bolu Gerede ilçesi vakıflar tarihimiz açısından çok önemli. Bolu Gerede Selçuklu döneminde Danişmentliler tarafında 40 yıla yakın beylik kurulmuş. Osmanlı padişahlarının Padişah olmadan önce valilik yaptığı şehirlere Şehzade şehirleri denmekte. Bolu Yıldırım Beyazıt’ın Şehzadelik yaptığı şehir, Gerede Yıldırım Beyazıt'ın vakıflar kurduğu şehir.

GEREDE'DEN CANLI YAYIN

Gerede, www.devrialem.tv ve www.gebzegazetesi.com TATİH KÜLTÜR VE VAKIF ŞEHRİ BOLU GEREDE'DEN CANLI HABER İLE DEVRİ ALEM BELGESELİ ÇEKTİK

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=317734924148261&id=100004338481610&mibextid=qC1gEa

GEREDE BELEDİYE BAŞKANI MUSTAFA ALLAR'IN REHBERLİĞİNDE BELGESEL TADINDA GEREDE'Yİ GEZDİK

Devri Alem belgesel tv programı www.devrialem.tv ve İlim Kültür Tarih Araştırmaları Merkezi www.iktav.com olarak Bolu Gerede belediye başkanı Mustafa Allar'ı makamında ziyaret ederek belgesel söyleşi yaptık. Başkan Mustafa Allar ve basın müdürü Baki Sungur beylerin rehberliğinde Gerede'nin tarih ve kültür mirası ile Vakıf Medeniyeti eserlerini birlikte gezip belgesel görüntüler çektik. Sn başkana ilgi, alaka ve misafirperverliğinden dolayı teşekkür ederiz.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2651322618355662&id=100004338481610&mibextid=qC1gEa

GEREDE İLE İLGİLİ DAHA ÖNCE YAZDIĞIM MAKALE

Gerede ile ilgili birçok araştırma yapıp belgesel çekmiştim. Ordu ile ilgili yazdığım makaleyi sizlerle paylaşıyorum.

http://www.gebzegazetesi.com/m/?id=44087

BOLU VE GEREDE'DE VAKIF MEDENİYETİMİZ

Bolu ve Gerede vakıfları ile ilgili yapılmış önemli bir araştırma

Bolu'daki vakıflar daha çok XVI. ve XVIII. yüzyıllar arasında teessüs etmiştir. XIX. yüzyılda ise yapılan tek vakıf Taşhan'ın Yukarı Taşhan kısmıdır ki buna biraz sonra değineceğiz. Bolu Merkezinde şimdi pek çoğu bulunmayan vakıfların hemen hemen hepsi XVI.yüzyılda yapılmıştı. Bunların bir kısmını şu şekilde belirtmek mümkündür. Burada bahsedilenlerden yalnız Şemsi Ahmed Paşanın eserleri ayakta kalmıştır.

1. Akbaş Paşa vakıfları (Camisi, tekkesi, medresesi ile): Şimdiki Devlet Hastahanesinin batısında idi. Şimdi buraya Hastahane yapılmıştır.
2. Şerbetdar Abdullah Bey Vakfiyesi: Bolu beylerinden olup vakıf Karacaagaç Köyünde idi. 3. Abdurrahman oğlu Yusuf Vakfı.
4. Şemsi Ahmet Paşa Vakfı ve camisi ve misafirhanesi: vakıf tarihi 971 (1564).
5. Akçakadı Vakfı: Sazak Karamanlar Köyünde.
6. Çıracı Ali Aga Vakfı (Karaköy Köyünde).
7. Ali Efendi Vakfı (Vakıf Geçitveren Köyünde).
8. Asa-dâr Hüseyin Dede Vakfı (Karaağaç Köyünde).
9. Aslahaddin Vakfı (Yerine şimdi yeni bir vakıf kuruldu).
10. Scmerkantü'1-Ali Vakfı: Semerkant Cami ve türbesi.
11. Ayşe Hatun Vakfı: Akpmar Mahallesinde.
12. Ataullah Vakfı (Pamişgeçitveren Köyünde).
13. Ağdacı Vakfı ve camisi (Ihsaniye Mahallesinde).
14. Tabak Ahmed Aga Vakfı ve camisi (Tabaklar Mahallesinde).
Ayrıca Ali Semerkant Camisi ve Hatip Abdullah Efendi Medresesi mülhak vakıfları da bu vakıflar çevresindedir.

GEREDE VAKIF MEDENİYETİMİZ

Bolu merkezi (nefs-i Bolu) dışında da pekçok vakıf bulunmaktaydı. Örneğin Gerede'de Çogullu Cami Vakfı, Şerbetdar Mehmet Bey Vakfı Dörtdivan'da 1436'da kurulmuştu. Şahnalarda Şahnalar Habil Vakfı M. 1874 (H.1291)'de yapılmıştı. XVI. yüzyılda bu vakıfları besleyen sayıları yüzleri aşan köy ve mezraa mevcut tur. Örneğin Gerede'de Yıldırım Bayazid Camisi Vakfının Gerede'de ikiyüzden fazla tarlası mevcuttur. Yıldı rım Bayazid'in şehzadeliği de burada geçmişti. Belki Bolu'da fazla vakıf bulunmasının nedeni budur. Gene Dörtdivan'da (Köse Alemdar, Şayık, Çalık v.b), Gerede'de Yeniçaga'da (Kaltakçılar, Doğancılar Köyü v.b) ve Bolu'nun kazalarında sayıları binleri bulan köyler vakıflara bağlanmıştı. Bunların tek tek isimleri tapu defterle rinde mevcuttu. Bu köyler ne yazık ki daha sonra vakıflıkdan çıkmıştır. Bu, 1864 vilayet kanunundan sonra kademe kademe gerçekleşmiştir.

Az önce bahsetmediğimiz vakıfların bazı camileri ve hamamları bugün hayatiyetlerini sürdürmektedir ler. Şu anda ayakta kalabilenler şunlardır. Kadı Camisi, Yıldırım Bayazid (Ulu), Saraçhane, imaret, Karaköy Cuma, Ilıca, Tabaklar Camisi ve Karaçayır Camisi, Ayrıca, Tabaklar, Orta Sultan Hamamları ve Yukarı Taş- han halen ayaktadır.

Bunlardan Kadı Camisi vilayet meydanında olup, kapı kanatları Osmanlı işçiliğinin en güzel örneğini sunmaktadır. Bir süre kütüphane olarak kullanılmıştır. O zamanlar Bolu'daki bu kütüphane Türkiye'nin üçün cü büyük kütüphanesiydi. Cami XVI. yüzyılda Demirtaş Paşa-zade Mehmet tarafından yaptırılmıştı.

Yıldırım Bayezid Vakfı ve külliyesine ait olan cami eski Attarlar Çarşısı'ndadır. Şimdi Atlarlar Çarşısı yoktur. Medrese, hamam ve otuz dükkandan oluşmaktaydı. Medrese yıkılmıştır. Caminin arkasında camiye bitişik olarak çok az sayıda dükkan kalmıştır. 1382' de ulucamiler üslubunda yapılmıştır.

Saraçhane Camisi ise 1750'de Silahtar Mehmet Paşa tarafından onarılmıştır.

İmaret Camisi XVII. yüzyılda Şemsi Ahmet Paşa tarafından vakıf camisi olarak yapılmıştı.

Karaköy Camisi Bolu'ya yedi km. uzaklıkta olup, 1561/1562'de Musa Paşa oğlu Mehmed Bey'in an nesi tarafından yaptırılmıştır. Ilıca Camisi 1510/1511 Musa Paşa tarafından yaptırılmıştı. Tabaklar Camisi 1897'de yapılmıştı. Karaçayır Camisi ise 1571'de yapılmışsa da depremde harap olunca yeniden onarıldı.

Üç önemli hamamdan ikisi özel şirkete kiraya verilmiştir. Birisi ise Sultan Hamamı özel şahısların ta pusuna geçmiştir.

Tabaklar Hamamı, Tabaklar Camisinin arkasındadır. XVI. yüzyılda Tahvil Mehmet Paşa yaptırmıştır.

Orta Hamam, Büyükcami Mahallesi'ndedir. Yazıtında 1388/1389'da Yıldırım Bayazid tarafından Ömer Ibn İbrahim'e yaptırıldığı yer almaktadır. Sonradan onarım görmüştür. XVII. yüzyılda bu hamamın su yu o zaman şehir dışında bulunan göl kenarındaki teraziden sağlanmaktaydı. Ama, bu göl 1689'da harap ol muştu ve bu yüzden hamama kadar su gelmiyordu. Hamamın mütevellisi şehirde olmadığından kiracı olan Mehmet Çelebi mahkemeye başvurarak onanm için izin istemiş ve yapılacak masrafın kiraya sayılmasını önermişti. Mahkeme bu dileği yerinde bularak bilirkişi heyeti oluşturmuş ve onarım için karar almıştı. Onarım için yirmibeş kuruş masraf biçilmişti."

Sultan Hamamı, Sokollu Mehmet Paşa tarafından XVI. yüzyılda yaptırılmıştır. Ancak, nasıl olduysa ol muş, bu hamam ve bu hamama bağlı, hamama bitişik dükkanlar şimdi özel şahısların elinde bulunmaktadır.

Yıldırım Bayezid Camisinin karşısında Taşhan'ın yukarı ve aşağı Taşhan bölümleri mevcuttur. Yukarı Taşhan'ın büyükkapısmdaki yazıtında 1804/1805 scr-bewab Hacı Abdullah Ağa tarafından yaptırıldığı iba resi yer almaktadır.'* Aşağı Taşhan'ın yapılış tarihini ise pekçok yeri Ermenice yazılmış bir kitabeden Aşağı Taşhan 1165(1751-1752) olarak tespit edebilmekteyiz. Aşağı Taşhan özel bir şahsa ait olup, onun tarafın dan kullanılmaktadır.

Ne yazık ki Osmanlı döneminden zamanımıza bunlar kalabilmiştir. Bunlardan Büyük Camiin arkasında camiye bağlı dükkanların gelirleri. Yukarı Taşhan'daki dükkanlar vakıflara bağlıdır. Orta Hamam ve Tabaklar Hamamı ise kiraya verilmek suretiyle işletilmektedir.

XVII. yüzyıldan itibaren vakıflar iyi işletilmemiştir. Özellikle XVIII.yüzyılda bozukluklar ve yolsuzluklar belirgin bir şekilde ortaya çıkmı^f.r Vakıflara bakan mütevelliler vakıf nazırının arzı ve padişahın beratı ile atanırlardı. XVIII. yüzyılda vakıtijra mütevelliler iyi bakmamışlar, vakıflarda sık sık yolsuzluklar ortaya çıkmış, bu yolsuzluklar artınca da buraları teftiş için müfettişler gönderilmiştir. Ama, yakınmaların ve yolsuzluklann önü alınamamıştır.

(KAYNAK https://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/1099/%C3%96zkaya.pdf?sequence=1&isAllowed=y)

GEREDE ESENTEPE DEĞİL RAMAZAN DEDE

GEREDE'DE ADINI HORASAN ERENİ RAMAZAN DEDE'DEN ALAN ESENTRPE DEN ŞRHRİN BELGESELİNİ ÇEKİP ESENTEPE OTELİNİN İLGİNÇ HİKAYESİNİ ARAŞTIRDIK

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2651343751686882&id=100004338481610&mibextid=qC1gEa

TGRT'DE BURAM BURAM BOLU BELGESELİ'NDE BOLU VE GEREDE İLE İLGİLİ BİRÇOK BİLGİNİN YER ALDIĞI 1992 YILINDA ÇEKİLEN BELGESELLERİ SİZLERLE PAYLAŞIYORUM

https://m.youtube.com/watch?v=g1TPk5eGbQs

https://m.youtube.com/watch?v=HHB8eZF1phQ