Bu nedenle seçiminde; çocuğun yaşı, ilgisi, gelişim düzeyi ve cinsiyeti gibi önemli kriterlerin göz önüne alınması gerekiyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Mustafa Armut, doğru ve uygun oyuncak ile oyun seçiminin kuralları ile ilgili bilgi verdi.

 

Oyun hayal gücünü geliştirir

Oyun, çocuğun koyduğu kurallara bağlı olarak kendiliğinden gelişen, duygu ve düşüncelerini ifade etmesini sağlayan önemli bir etkinliktir. Haz ve mutluluk kaynağı olan oyun; fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal tüm gelişim alanlarını destekleyici etkin bir öğrenme sürecidir. Çocukların düşünce dünyasında oyun ve oyuncaklar önemli bir rol üstlenir. Çocukları eğlendirici özelliğinin yanında onların hayal gücünü geliştiren oyun, çocukların enerjilerini açığa çıkarır ve becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.  

 

Yaratıcı düşünceye katkı sağlar

Çocukların ufkunu açan, onları mutlu eden oyun ve oyuncaklar, ileri yaşlarda yaratıcı düşünceye de katkı sağlamaktadır. Yaşa uygun oyuncak, çocukların arkadaşları ile uyumlu hareket edebilmesi, paylaşıma açık ve sosyal ilişkileri kuvvetli bireyler haline gelmesine yardımcı olur. Doğru seçilen ve yaşa uygun oyuncaklarla büyüyen çocuklar, erişkin dönemde de belirli spor dallarında ve bilimsel alanlarda kendilerini kanıtlayabilen başarılı kişiler olarak öne çıkmaktadır. Sosyal ve psikolojik gelişimde büyük bir önemi olan oyun, bireylere problem çözme yetisi de kazandırmaktadır.

 

Karmaşık değil basit…

Karışık yapıda ve çok pahalı olanların yerine, daha sade ve kolay anlaşılır şekilde tasarlanmış, aynı zamanda çocuğun hayal gücünü geliştirecek özellikte oyuncakların seçilmesi önemlidir. Bunun yanında, sağlık açısından boya ve ağır metaller içermeyen, güvenilirliği kanıtlanmış oyuncak tercihi de göz ardı edilmemelidir. Küçük parçalara ayrılabilen oyuncaklar belirli bir yaş grubunun altındaki çocuklarda tehlikeli olabilir. Özellikle 3 yaş altındaki çocuklar merak içgüdüsü ile bu küçük parçaları ağzına götürme hatta yutma riski ile karşı karşıyadır. Bu nedenle oyuncakların, çocukların yaş gruplarına göre seçimi en önemli kuraldır. Çocuklar, yaşına uygun ve becerilerini geliştirecek oyuncaklara daha duyarlıdır. Böylece çocuğun oyun devamlılığı da sağlanmış olur.

 

Doğa, içinde oyuncaklar barındırır

Açık havada ve kırsal alanlarda bulunan cisimler, çocuklar için iyi bir oyun arkadaşı olabilir. Ailelerin kontrolünde olmak şartı ile çocukların kendilerini keşfetmesini sağlayan, hayal güçlerini ortaya çıkaran ve hareket etme olanakları ile onlara sağlık kazandıran açık hava aktiviteleri tercih edilebilir. Genellikte evde kolayca bulunan çeşitli kaplar, ip makaraları ve undan yapılacak hamurlar da açık alan imkanı olmayan çocuklar için iyi bir oyun seçeneğidir. Bu tür materyaller, çocukların oyunu istediği doğrultuda şekillendirmesine yardımcı olur.

 

Oyuncak yerine 3T tehlikesi

Günümüzde telefon, tablet ve televizyon, oyun ve oyuncakların önüne geçmiştir. Çocukların, bu iletişim araçları ile kontrollü olarak vakit geçirmesi bile zararlı içerikler nedeniyle ruhsal gelişlerini olumsuz etkilemektedir. Özellikle günün büyük bir bölümünü televizyon başında geçiren çocukların hareketsizlik nedeniyle kilo aldığı hatta obezite sorunu yaşadığı kanıtlanmıştır. 2-5 yaş arası çocuklarda da 3T ile geçirilen sürenin artışı gece uyku süresini azaltmakta ve yatağa girmeyi geciktirerek uykuya dalma sürecini uzatmaktadır. Sanal ortamda sürekli oynana oyunlar, çocuklarda saldırganlık seviyesinde ve şiddete eğiliminde artışa, huysuzluğa, çevreyi korkulacak bir ortam olarak algılamaya, şiddet olaylarına ve mağdurlarına karşı duyarsızlaşmaya neden olmaktadır.

 

Doğru ve uygun oyuncak seçimi için…

 

1.     Çocuklar için seçilen oyuncalar, sağlık standartlarına uygun olmalıdır.

2.     Özellikle plastik oyuncakların içeriğinde vücutla temas ettiğinde zararlı etkileri olan azo boya ve bisfenol A (BPA) gibi maddeler bulunmamalıdır.  

3.     Oyuncaklar kolay temizlenebilir özellikte olmalıdır. Küçük çocuklar birçok enfeksiyonu oyuncaklar vasıtasıyla birbirine bulaştırmaktadır.

4.     Pille çalışan oyuncakların kullanma talimatları iyi okunmalı, pil kutuları sık sık kontrol edilmelidir. Biten ya da akan piller değiştirilmelidir. Pil kutusu kolayca açılmamalı ve vidalı olmalıdır.

5.     Oyuncaklar yaş, gelişim düzeyi ve cinsiyete göre alınmalıdır. Çocuğun isteğine göre değil gelişimine uygun oyuncaklar tercih edilmelidir.  

6.     Küçük parçaları olan, uzun ipli ve kurdeleli oyuncaklar küçük çocuklar için tehlike oluşturabilir. Ayrıca oyuncakların keskin yüzeyleri ve çıkıntılı parçaları olmaması gerekir.