Çocuklarda ergenlik gelişiminin ilk belirtileri, kızlarda 8-13 ve erkek çocuklarında ise 9-14 yaşları arasında ortaya çıkıyor.  Anne ya da babanın kaybına bağlı ortaya çıkan duygusal travma, ebeveynlerin boşanması, sınav stresi ve ağır spor aktiviteleri çocukların ergenliğe geç girmesine neden oluyor. Geç ergenlik de psikolojik ve sosyolojik sorunlara ve bunun, gençlik döneminde de devamına yol açabiliyor.

Erkek çocuklarda daha sık görülüyor

Gecikmiş ergenlik erkeklerde, kızlara oranla çok daha sık görülmektedir. Ancak erkeklerde daha çok yapısal büyüme ve ergenlik gecikmesi belirlenirken, kızlarda çoğunlukla organik bir problem bulunmaktadır. Yapılan araştırmalarda 14 yaşındaki erkeklerin % 2’sinin ve 15 yaşındakilerin binde 4’nün ergenliğe geç girdiği belirlenmiştir. Bu nedenle geciken ergenlik konusundaki incelemelere kızlarda 13, erkeklerde 14 yaşında başlamak gerekmektedir. Özellikle ailesinde gecikmiş ergenlik öyküsü olan çocuklarda, ergenlik belirtileri başlamadan bazı hormonal tetkikler yapılmalı ve kemik yaşı değerlendirilmelidir.

En önemli nedenlerden biri obezite

Yapısal büyüme gecikmesi, kronik sistemik hastalıklar, iç salgı bezlerinin bozukluğundan kaynaklanan hastalıklar, yetersiz ve dengesiz beslenme, obezite ve anoreksiya hastalığı, fiziksel ve ruhsal stres gecikmiş ergenliğin sebepleri arasındadır. Kız çocuklardaki ‘Turner sendromu’  ergenlik gecikmesine yol açan en önemli genetik hastalıklar arasındadır. Çağımızda çocuklar arasında giderek yaygınlaşan obezite hem erken ergenlik hem de geç ergenlikte önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle erken ergenlik kız çocuklarda sık görülen bir durumdur. Anoreksiya nevroza, hormonal bozukluklara neden olduğu için geç ergenliğe ve bazen de başlamış olan ergenliğin ilerlememesine yol açmaktadır. Çocuklarda koşu ve bale gibi ağır fizik egzersize maruz kalmak ya da aile içi veya okul sebepli ruhsal stresler gecikmiş ergenliğe neden olabilmektedir. Haftada 18 saatten fazla spor yapan (özellikle koşu) çocuklarda hem fiziksel strese hem de aşırı kilo kaybına bağlı geç ergenlik görülmektedir.

Psikolojik ve sosyolojik bir sorun

Ergenliği geciken çocuklarda kemik gelişimi ve boyları yaşıtlarına göre daha geride seyretmektedir.

Kemik yaşı geri olan bu çocuklar, büyüme basamaklarını yaşıtlarına göre geç çıkar ve dolayısıyla ergenliğe de geç girer. Boylarının yaşıtlarından küçük olması psikolojik ve sosyolojik açıdan zamanla önemli bir sorun haline gelir. Bu dönemde çocuklar kendilerini yetersiz ve dışlanmış olarak gördüklerinden çoğu zaman psikolojik desteğe ihtiyaç duyar. Bu çocuklara arkadaşları tarafından ‘tüysüz’ ya da ‘ufaklık’ sıfatlarıyla hitap edilmesi sık rastlanan bir durumdur. Bu çocuklar kendilerini yaşıtları ile karşılaştırdıklarında psikolojik stresleri daha çok artmaktadır. Gecikmiş ergenliğe bağlı sorunların önüne geçebilmek için cinsel eğitim derslerinin yaygınlaşması ve ailelerin bilinçlenmesi gerekmektedir.

Gecikmiş ergenliğin 4 belirtisi

Ergenliğin başlaması ve gelişmesi çocuklarda cinsiyete göre değişkenlik gösterebilmektedir. Kız çocuklarında memelerde büyüme, kasık ve koltuk altlarında kıllanma, kasık ağrısı, adet görmeyle ortaya çıkar. Erkek çocuklarında ise ergenlik kasıkta kıllanma, sivilcelenme, yüzde ve koltuk altında tüylenme ile erbezlerinin büyümesiyle başlamaktadır.

Gecikmiş ergenliğin belirtileri ise şöyledir;

*14 yaşındaki erkek çocuklarda testislerin büyümemesi,

*13 yaşına basan kız çocuklarında meme gelişmesinin başlamaması,

*Meme gelişimi başladıktan 5 yıl sonra adet görememeleri,

*Kız çocuklarında 16 yaşında hala adet sürecinin başlamaması.