ÖNCÜ FETİHLER ŞEHRİ KOCAELİ

Gebze önlerinde Eskihisar bölgesinde yaşanan Palekanon zaferiyle Osmanlı devletine hem İstanbul’un fethine giden süreci hızlandırdı hem de 1337’de İzmit’in fethine giden süreci başlattı. Osmanlı ilk büyük zaferini Gebze önlerinde 1329’da yaşadı. Bundan sonra Akçakoca komutasındaki Alpler İzmit bölgesini fethetti. Bu şehre şehri fetheden Akçakoca’nın adı verildi. İzmit ve çevresi Osmanlı tarihinde önemli rol üstlenmiştir. Büyük Osmanlı devletinin temelleri bu topraklarda atılmıştır denebilir. Orhan Gazi’nin büyük oğlu Gazi Süleyman Paşa burada valilik yaptı. Gazi Süleyman Paşa burada babası Orhan Gazi adına bir cami inşa ettirdi. Osmanlı yeni fethettikleri bu şehrin her şeyiyle Müslüman Türk şehri olması için camiler, medreseler, hanlar, kervansaraylar inşa etti. Kocaeli Osmanlı devletinin ilk tersanesinin kurulduğu şehir de oldu. Kara Mürsel Alp İzmit körfezinin güney sahillerinde bir tersane kurdu. Burada ilk Osmanlı donanması inşa edildi. Bu şehir Yıldırım Bayezid ve Fatih Sultan Mehmet Han zamanında da büyük bir öneme sahipti. Burada kurulan tersanede İstanbul’un fethinde önemli rol oynayan gemiler inşa edildi. İzmit sonraki dönemlerde de donanma inşa edilen yer oldu. Köprülü Mehmet Paşa bu şehre büyük bir tersane inşa ettirdi. Zira III. Selim döneminde de Küçük Hüseyin Paşa’nın muhteşem donanmasının meydana getirilmesinde İzmit’in payı çoktur. İzmit bölgesine ait en eski tahrir defterleri 1523 yılına aittir. Buna göre İzmit’te on beş Müslüman bir gayrimüslim olmak üzere on altı mahalleden oluşmaktadır. Şehirde Müslümanlara ait 437 hane ve 1800-1900 kişi yaşamaktaydı. IV. Murat döneminde 1625 tarihine ait tahrirde İzmit şehrinin gelişme gösterdiği görülmektedir. Bu dönemde İzmit’te hane sayısı 835’e nüfus ise 4200e ulaşmaktadır.

Evliya Çelebi İzmit’te bağlı bahçeli 3500 hanenin bulunduğunu yazmaktadır. Bununla birlikte İzmit’te Rüstem Paşa hamamı gibi birçok hamam yer aldığını ifade eder. O dönemde İzmit’e İznikmid denirdi. Çelebi o dönemde İzmit’in 23 mahallesi olduğunu bunun 19’unda Müslümanların, 3’ünde Hıristiyanların ve 1’inde de Yahudileri yaşadığını yazmaktadır. Bu şehirde Kanuni Sultan Süleyman Hanın vezirlerinden Pertev Paşa Mimar Sinan’a Camii külliyesi inşa ettirdi. İzmit, Osmanlı Ordularının ve hac kafilelerinin ana mola yeri haline geldi. Osmanlı Devleti’nin kudretli hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman Han iki İran seferinde de İzmit’te konakladı. Kocaeli son dönemde Osmanlı hükümdarlarının gözdesi haline geldi. Sultan II. Mahmut, Sultan Abdülmecit, Sultan II. Abdülhamit ve IV. Mehmet Reşat başşehir İstanbul’dan bazı zamanlar günübirlik ziyaret için ve bazen de birkaç gün kalmak için bu şehre gelirdi. Sultan Abdülmecit düzenlenen yurt gezisi kapsamında 26 Mayıs 1844 Cumartesi günü Eseri Cedid vapuruyla İzmit’e geldi. Şehri ziyaret eden padişah İzmit’ten sonra Bursa, Çanakkale, Midilli ve Gelibolu şehirlerini de ziyaret ederek 12 Haziran’da İstanbul’a döndü. Anadolu Bağdat- Hicaz Demiryolları İzmit’ten geçerdi. Bu dönemde Sultan II. Abdülhamit Hanın emriyle şehrin içinden geçen tren yolunun etrafına ağaçlar dikildi. Osmanlı Devleti’nin ilk endüstrisinin de bu şehirde kurulduğu denilebilir. Osmanlı’nın dokuma ve kumaş fabrikaları Kocaeli sınırları içersinde Herekede idi. Velhasıl Kocaeli konumu itibariyle Osmanlının payitahtı İstanbul için büyük önem arz etmekteydi. Bu da buranın o dönem küçük bir şehir olduğunu göstermektedir. Osmanlı Devleti’nde resmi anlamda ilk nüfus sayımı II. Mahmut döneminde 1831’de yapıldı. Bu sayıma göre kaza merkezi olan İzmit’in nüfusu 11.567 hane ve yaklaşık 58.000dir. 1882’de yapılan sayımı hakkında bilgi veren Ahmet Rıfat’a göre İzmit’te 4000 hanede 20.000 nüfus yaşamaktadır. XIX yüzyıl seyyahlarından Charles Texier’in İzmit hakkında çeşitli bilgiler vermiştir. Halkın kereste ve tuz ticaretiyle uğraştığını yazar. Vital Cuinet 1890’lardaki İzmit’te 12.375 Müslüman 10.125’i Hıristiyan ve 2400 Yahudi olmak üzere 25.000 kişinin yaşadığı bilgisini verir. Şemsettin Sami eserinde 1900’lerde şehrin nüfusunun yirmi üç mahallede 15 bin kişi olduğunu belirtir. İzmit’in tarihi önemli tarihi eserlerini sayacak olursak Orhan Camii, Süleyman Paşa Camii medrese ve hamamı, Yenicuma camii adıyla bilinen Pertevpaşa Camii, Akçakoca Camii, Alaca Mescid gibi cami ve mescitlerdir ve Sultan II. Abdülhamit han döneminde yaptırılan saat kulesidir. İzmit hanları, kervansarayları çeşme ve hamamlarıyla tam bir Müslüman Türk şehridir. Bu tarihi zengin şehir bugün sanayi kuruluşlarıyla ülke ekonomisine büyük katkı sunmaktadır.