Bir taraftan Doğu Türkistan’daki gezimizi sürdürürken diğer taraftan buranın bir zamanlar ata yadigarı topraklar olduğunu hatırlıyoruz. Bugün Çin’in egemenliğinde özerk bir bölge olarak hayatını sürdüren doğu Türkistan’da Çin'in, halka yaptığı insan hakları ihlallerini ve zulmü hatırlıyoruz. Bunu gizlemek için Çin uluslararası arenada öne sürdüğü iddialardan biri, bu bölgenin "Çin topraklarının bir parçası olduğu", dolayısıyla da Doğu Türkistan'da yaşananların "Çin'in iç meselesi sayılması gerektiği" iddiası. Oysa tarihi kaynaklar bu iddiayı yalanlanlıyor. Bunların başında Çinlilerin, diğer milletlerden kendilerine karşı yönelen saldırıları engellemek için inşa ettikleri Çin Seddi geliyor. Tarihte ilk defa Çinliler ile bölgede yaşayan diğer milletler arasındaki resmi sınırı bu set oluşturmuş. Ve Doğu Türkistan Çin'in tarihi sınırları olarak kabul edilen bu setin dışında kalıyor.

Coğrafi konumun siyaset üzerindeki etkisi ve coğrafi olarak avantajlı bölgelerin stratejik olarak da avantajlı olmaları gerçeği, Doğu Türkistan'ı Çin için vazgeçilmez hale getiriyor. Bu nedenle Çin, işgal ettiği Doğu Türkistan topraklarından çekilmek ve burada bağımsız bir devlet kurulmasına izin vermek yerine, baskı ve şiddetle yerli halka işgali kabul ettirmeye çalışıyor. Bir yandan da haber alma ve iletişim özgürlüğü de dahil olmak üzere her türlü özgürlüğü ortadan kaldırıp, Doğu Türkistan'ı kapalı bir kutu haline getirerek, bölgeyi mümkün olduğunca dünya gündeminden uzak tutuyor. Bunları öğrendikçe doğu Türkistan bölgesini daha iyi anlıyoruz.

Aynı zamanda Doğu Türkistan’ın zengin yeraltı kaynaklarına sahip olduğunu da öğreniyoruz. Toprakları da çok verimli. Buraya 21. yüzyılın Kuveyt'i deniliyor. Petrol, doğal gaz, uranyum, kömür, altın ve gümüş madenlerinin bolluğu ile tam bir yer altı kaynakları cenneti burası. Çin’in buraya ilgisini daha iyi anlıyoruz. 

Özellikle Doğu Türkistan'ın orta bölgesinde yer alan Tarım Havzası geniş petrol rezervlerine sahip. "Umut Denizi" olarak adlandırılan bu Tarım Havzası 10 milyar tonu aşan petrol kapasitesiyle iştah kabartıyor. 

Zengin doğal gaz, kömür ve bakır yatakları da bu bölgeyi Çin ekonomisi için vazgeçilmez kılıyor. Kızıl Çin topraklarında çıkarılan 148 çeşit madenin 118 çeşidinin Doğu Türkistan topraklarından çıkarıldığını öğreniyoruz. Bu da Çin'in toplam maden ocaklarının %85'ini oluşturuyor. 2000 yılı sonlarında yapılan bir araştırmaya göz atıyoruz. Buna göre Çin'in en zengin bakır yataklarının Doğu Türkistan'da olduğu ortaya çıkıyor. Çin'in diğer bölgelerinin bakır açısından zayıf olduğu ve Çin'deki tüm bakır yataklarının ülkenin ihtiyacının yarısını bile karşılayamadığı biliniyor. Doğu Türkistan'daki bakır madenleri, Çin'in gözünde Doğu Türkistan'ı daha da değerli hale getiriyor.

Mao'nun, Darwinist hezeyanları nedeniyle "insanca muameleyi hak etmediğini" düşündüğü toplumlardan birisi de Doğu Türkistan Müslümanları idi. Çünkü Doğu Türkistan halkı inancı gereği komünizme şiddetle karşı çıkıyordu. Ancak bu haklı tepkilerinin karşılığını son derece acımasız bir şekilde aldılar. Halen baskı ve esaret altında yaşayan Doğu Türkistan, milyonlarca evladını komünist rejime şehit verdi.

Yüz binlerce Müslüman Çin hapishanelerinde işkence gördü, evlerinden sürüldü, topraklarını terk etmek zorunda bırakıldı. Tüm bunların yanında Çin, Doğu Türkistan'ı, her türlü iletişim imkanını kısıtlayarak dünyaya kapalı bir bölge haline getirmekte ve bölgede yaşanan insanlık dramının tüm boyutları ile öğrenilmesini engelledi.

Doğu Türkistan ile ilgili bu bilgileri de aktardıktan sonra gezimize devam ediyoruz. Urumçiden yola çıkarak kuzey doğuya doğru ilerliyoruz. Ünlü bir turistik bölge olan tiençi Uygurların Cennet gölü karşımıza çıkıyor. Tiençi yani Cennet gölü muhteşem manzarasıyla göz kamaştırıyor.

 Göl, 4. buzul döneminde oluşmuş. Karlı tepelerin dimdik gövdeleri gölde hilal şeklinde yansıyor. Burada Türk dünyası dile geliyor. Bakü’den Merv’e, Oş’tan Talas’a, Harezm’den Buhara’ya, Semerkant’tan Andican’a, Türkistana kadar kutlu bir medeniyetin izleri bizi derinden etkiliyor. Dört mevsimde farklı renklere boyanan bu topraklar dağlar taşlar dile gelse kültür ve medeniyet tarihimizle ilgili neler anlatırdı kimbilir. Buraya her yerden turistler geliyor. Tiençi gölü bugün olduğu gibi kendisine has özellikleriyle eskiden beri sayısız gezgin ve turistin ilgisini çekmiş. Tiençi’yi geride bırakarak Ata topraklarındaki gezimize devam ediyoruz.

Doğu Türkistan Atayurdundaki bir başka durağımız Turfan havzası. Turfanda sebzelerin ana vatanı burası. İpek yolu güzergahlarından ve önemli durak noktalarından birisi olan bu havza ipek yolu kervanının hamiden sonra batıya doğru ilerleyerek geldiği önemli bir mekan. 

Tarihte alev diyarı olarak da adlandırılan turfan, kıtanın göbeğinde ve ülkenin en sıcak bölgesi aynı zamanda. Bir yıl içerisinde hava sıcaklığının 35 derecenin üstünde olduğu günlerin sayısı 100’e yakın. Burada görülen en yüksek hava sıcaklığı da 49,6 dereceyi aşıyor. Sıcaklığı ile bilenen turfan havzası aynı zamanda son derece alçak bir bölgedir. Bölgede yer alan ve deniz seviyesinin 154 metre altında kalan aiding gölü ürdündeki ölü denizden sonra dünyanın ikinci en alçak noktası sayılıyor.


DEVAMI: UYGURLARIN SU MEDENİYETİ: KARİZ KANALLARI