Ezana Hasret Osmanlı Gönül Coğrafyasında Ramazan Bayramı Buruk Kutlanıyor

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

04 Haziran 2019, 11:34

400 yıl önceki ve 400 yıl sonraki harita

Batı Karadeniz bölgeleri bir zamanlar Osmanlı’nın Dobruca, Eflak Boğdan, Besarabya, Özi ve Tuna vilayetleriydi. Asırlarca Osmanlı buralarda hüküm sürmüş insanlar barış ve huzur içinde yaşamışlardı. Buralar elden çıktı, camiler ve medreseler yıkıldı, Müslümanlar buralardan göç ettiler. Bu coğrafya bugün ezana hasret, namaz kılacak yer yok. Buralarda yaşayan az sayıdaki Müslüman Türk camilerin olduğu Dobruca bölgesine göç ederek asimile olmaktan kurtulmaya çalışıyor. Aşağı Tuna’daki Türk İslam varlığı ve Kültürünü kurtarıp tanıtmaya adayan 74 yaşındaki Gülten Abdullah Tuna nehri kenarında babasının imamlık yaptığı komünistlerin yıktığı Kalas camisini yeniden yaptırmak İçin çalışma yapıyor.

Ezana Hasret Osmanlı Coğrafyası

Koşukavak Turizm firması www.kosukavak.com.tr öncülüğünde Osmanlı’nın Batı Karadeniz Ülkelerin de belgesel çekimlerimiz devam ediyor. Osmanlı Bulgaristan, Romanya, Moldova Transilvanya ve Ukrayna bölgelerinde fethedip kaldığı yıllar ile ilgili İlim Kültür Tarih Araştırmaları Merkezi www.iktav.com olarak yaptığımız araştırmayı sizlerle paylaşıyoruz. Devri Alem Belgesel TV programı www.devrialem.tv olarak hazırlayacağımız belgeseli, Avrasya Gazeteciler Derneği kültür hizmeti www.avrasyagazetrcilerdernegi.com olarak ulusal ve bölgesel TV kanallarına yayınlanmak üzere göndereceğiz. 1 ve 8 Haziran tarihleri arasında yaptığımız gezi ile ilgili yazı serisi www.gebzegazetesi.com da İsmail Kahraman’ın Kaleminden Belgeselcinin Not Defterinden yayınlanmakta.

Osmanlı Batı Karadeniz'de Kaç Yıl Kaldı?

Besarabya 1504 ve 1812 yılların da 308 yıl kaldı

Bucak 1477 ile 1712 yıllarında 335 yıl kaldı

Boğdan (Moldovya) 1484 ile 1829 yıllarında 345 yıl kaldı

Bulgaristan. 1393 ile 1878 yıllarında 485 yıl kaldı

Dobruca 1393 ile 1878 yıllarında 485 yıl kaldı

Eflak 1462 ile 1878!yıllarında 416 yıl kaldı

Erdel (Trnassilvanya)1541 ile 1699 yıllarında 158 yıl

Kırım 1475 ile 1784 yıllarında 309 yıl kaldı

Podolya 1672 ile 1699 yıllarında 27 yıl kaldı

Romanya 1538 ile 1878 yıllarında 340 yıl kaldı

Ukrayna 1669 ile 1699 yıllarında 30 yıl

Yedisan Özi 1499 ile 1792 yıllarında 293 yıl

OSMANLI’NIN EFLAK BÖLGESİ:

Eflâk: 1462-1878 yılları arasında 416 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış Romanya'daki Karpat dağları ile Tuna nehri arasında bir bölge. Bu adı Türkler vermiştir. "Memleketeyn" (iki memleket) adı anılan Eflâk-Boğdan adlı iki bölgeden biridir. Fatih Mehmed tarafından alınmış, Berlin barışı ile doğan Romanya'ya bırakılmıştır. Bir prenslik, yani "Eyâlatı Mümtaze" (imtiyazlı il) olarak yönetilmiştir. Prensleri (voyvodaları) padişah tarafından atanır veya azledilirdi. Halkına Osmanlılar tarafından "Ulah" denirdi.

Eflâk Seferi (1462):

Eflâk'ın Kazıklı voyvodası III. Vlad'ın Bulgaristan'a girip yağmalaması ile Yunus ve Hamza Beyleri şehit etmesi yüzünden Fatih Mehmed'in Eflâk'e açtığı sefer. Eflâk yapılan bu sefer ile Osmanlı idaresine girdi. III. Vlad da Macaristan'a kaçtı.

Bükreş:

1462-1878 yılları arasında 416 yıl Osmanlı yönetiminde olmak şartında Eflâk voyvodalığının merkezi idi. Fatih Mehmed zamanında alınmış, II. Abdülhamid zamanında Bükreş barışı ile Romanya'ya bırakılmıştır.

XXXXXXXXXXXXXX

OSMANLI’NIN BOĞDAN VE BESARABYA BÖLGESİ:

Boğdan: 1484-1829 yılları arasında 345 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış Romanya'da bulunan Erdel ile Besarabya arasındaki bir bölge. "Moldavya" adı ile de anılır. "Boğdan" adını Türkler takmıştır. "Memleketeyn" (iki memleket) adı ile anılan Eflâk -Boğdan adlı iki bölgeden biridir. II. Bayezid tarafından alınmış, Edirne barışı ile bağımsız olmuştur. Bir prenslik (voyvodalık), yani "Eyâlatı Mümtaze" (imtiyazlı il) olarak yönetilmiştir. Boğdan'a 3 Osmanlı seferi yapılmıştır.

Besarabya:

1504-1812 yılları arasında I 308 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış Kuzeydoğu Romanyadaki Boğdan ile Özi arasındaki bir bölge. II. Bayezid zamanında alınmış, II. Mahmud zamanında Bükreş barışı ile Rusya'ya bırakılmıştır. İlk önce Rumeli eyaletine, sonra Özi eyaletine bağlanmıştır.

Boğdan Seferi (1476):

Fatih Mehmed komutasındaki Osmanlı kara ve deniz ordusunun Boğdan'a yaptığı sefer. Boğdan voyvodası Stephan Çel Mare erzakını alıp dağlara çekildi. Köşe bucak kaçtıktan sonra Rasboie’de voyvodanın 20 bin kişilik ordusu ile çarpışma yapıldı. Boğdan ordusu yenilerek bozguna uğradı. Voyvoda ise ancak kaçarak kurtulabildi.

Boğdan Seferi (1484)

II. Bayezid komutasındaki Osmanlı ordusunun Boğdan'a yaptığı sefer. Kili kalesi ve Besarabya Osmanlı ordusunun egemenliğine girdi. Bu seferde Kırım ordusu da Osmanlı ordusunun yanında yer aldı.

Boğdan seferi (1538):

Kanuni Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusunun Arşidük Ferdinand ile anlaşan ve yıllık vergisini ödemeyen Boğdan voyvodasının üzerine yaptığı sefer. Bu sefer Kanuni Süleyman'ın 9'uncu seferidir. Voyvoda Petru Rareş komutasındaki 70 bin kişilik Boğdan ordusu Osmanlı ordusuna pusu kurdu ise de korkarak Transilvanya (Erdel) içerlerıne dogru kaçtı Yaş ile başkent Suceava şehirleri ele geçirildi. Petru’nun kardeşi Stephan da Boğdan voyvodalığına getirildi. Haracı iki yılda bir kez voyvoda tarafından İstanbul’a getirilmesi kararlaştırıldı. Boğdan'ın Bucak adlı kısmı bir sancak olarak Osmanlılara doğrudan bağlandı.

Bucak: 1477-1812 yılları arasında 335 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış Romanya'da güney Besarabya’daki bir bölge. Fatih Mehmed tarafından alınmış, Bükreş barışı ile Ruslara bırakılmıştır. İlk önce Rumeli Beylerbeyliğine, III. Murad zamanında (XVI. yüzyıl sonu) ise Özi eyaletine

Bender: Beserabya'da bulunan bir Osmanlı kenti (1504-1812)'dir. II. Bayezid zamanında alınmış, II. Mahmud zamanında Bükreş barışı ile Ruslara bırakıldı

Kazıklı Voyvoda:

Cezalandırmak istediklerini kazığa oturttuğu için bu ad verilmiş olan Eflâk Voyvodası (valisi) III. Vlad. Niğbolu Sancak beyi Hamza Beyi kazığa vurdurmuştu (1461). Fatih'e yenilip Macaristan’a kaçmış (1462), Eflâk'e dönünce başı kesildi

XXXXXXXXXXXXXX

Bulgaristan: 1393-1878 485 yılları arasında 485 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış Tuna nehri ile Rodop dağları arasında kalan bölge. Yıldırım Bayezid zamanında alınmış, II. Abdülhamid zamanında Berlin barışı ile Bulgar prensliğine bırakılmıştır. Rumeli eyaletinin merkezi olan Sofya'da Rumeli Beylerbeyi otururdu. 1864'te Tuna vilâyetine bağlanmıştı. Prenslik olunca "Vilayatı Mümtaze" (imtiyazlı il) oldu.

Dobruca: 1393-1878 yılları arasında 485 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış olan Tuna nehri-Karadeniz arasındaki bölge. Yıldırım Bayezid tarafından alınmış, 1878 Berlin barışına göre Romanya'ya bırakılmıştır.

Bulgaristan Ayaklanması (1876): Bulgar âsilerinin Türklere karşı ayaklanarak Müslüman Türk evlerinin yakılması ve halkın öldürülmesi olayı. İstanbul’dan gönderilen 24 piyade taburu ile 2 süvari alayı temizleme hareketinde bulundu ve ayaklanma bastırıldı. Bu ayaklanmada âsilerce 3 bin köy yakıldı. Ordu tarafından 4 binden fazla asi öldürüldü.

Tuna Vilayeti (1864-1878):Kuzey Bulgaristan'da Abdülaziz zamanında kurulmuş olan bir vilâyet. Merkezi Niş olmak üzere Vidin ve Silistre ile birleştirilerek meydana getirilen bu vilâyetin ilk valisi Sadrazam Midhat Paşa idi. Berlin Barışı ile II. Abülhamid zamanında Bulgar prensliğine

Silistre: Kuzeydoğu Bulgaristan'da Tuna nehrinin sağ (güney) kıyısında bulunan Osmanlı kenti (1389-1878)dir. I. Murad zamanında alınmış, II. Abdülhamid zamanında Berlin Barışı ile Bulgarlara bırakılmıştır. Rumeli eyâletinin Rusçuk sancağına bağlı ilçe merkezi, sonra sancak oldu. Burada 2 savaş yapılmıştır. Namık Kemal'in "Vatan yahut Silistre" piyesine konu olmuştur.

XXXXXXXXXXXXXXXX

Kırım Savaşı (9.6.1475): Kırım hanlığında çıkan karışıklıklar üzerine Gedik Ahmed Paşa komutasındaki 300 gemilik Osmanlı donanmasının Kırım'ı ele geçiren savaşı. Kefe kalesi alınınca 40 bin Ceneviz-Tatar esiri İstanbul’a gönderildi. Azak kalesinin alınmasından sonra Karadeniz kıyılarındaki Ceneviz kolonileri temizlenince Karadeniz Türk gölü haline geldi. Kırım hanlığı da Osmanlı egemenliğine girdi.

Kırım Savaşı (1853-1856): Rusların ele geçirdikleri Eflâk ve Boğdan'dan çıkmaması üzerine Müttefik (Osmanlı, İn-giltere, Fransa, Piyemonte, Avusturya., Prusya) orduları ile Rus ordusu arasında Kırım yarım adasında yapılan savaş. Savaş 3 yıl sürdükten sonra Rus ordusunun yenilgisi ile bitti. Bu savaşı "Paris Barışı" bir sonuca bağladı. Kars Bölgesi Osmanlılara iade edildi.

Kırım Savaşı (Sivastopol) Madalyası (1855): Kırım savaşına katılmış olanlara verilmek üzere çıkarılmış olan madalya. Fransızlar tunçtan, İngilizler gümüşten basmışlardır. Ön yüzünde kurdeleye bağlı olan defne dalı çelenginin ortasında Abdülmecid'in tuğrası, "Sivastopol 1271" yazısı, arka yüzünde ise Osmanlı, İngiliz ve Fransız bayraklarından yapılmış arma, "Sivastopol 1855" yazısı bulunmaktadır.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Lehistan (Polonya): Osmanlı dönemindeki adına göre Lehistan ile ilk ilişki 1443'te Morava savaşında Lehlilerin Haçlı ordusunda yer alması ile başlamıştır. Lehistan 1573'te Osmanlıların nüfuzunu tanıdı. 1672'de ise Lehistan haraca bağlandı. Lehistan'a 4 sefer yapıldı. Son ilişki 1694'teki Komaniçe savaşında olmuştur.

Lehistan Seferi (1498): Boğdan saldırısı yüzünden Osmanlıların Lehlilerle arası bozulunca Lehistan'a yapılan sefer. Malkoçoğlu Bali Bey komutasındaki Osmanlı ordusu Lehistan'a girerek Kakova (Sorukhisar), Dreşni, Dereczny, Glagori, Gelebenya şehirlerini yakıp yıktı. Leh krallarının yazlığı olan Braklar kalesi de alınarak yıkıldı. Ganimetlerle geri dönüldü.

Lehistan Seferi (1621): II. Osman komutasındaki 100 bin kişilik Osmanlı ordusunun Lehistan'a yaptığı sefer. Sefere Eflâk ve Kırım ordusu da katıldı. "Hotin Savaşı" ile başlayan bu sefer "Hotin Barışı" ile sona erdi.

Lehistan Seferi, 1’inci (1672): IV. Mehmed ve Fazıl Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı-Kırım ordusunun Lehistan'a yaptığı ilk sefer. Zvanic ve Komaniçe kaleleri ele geçirildi. Lehistan'ın merkezi Lemberg de kuşatılınca Lehistan'da panik yaratılmış oldu. Lemberg kuşatmasının 3'üncü gününde yenilen Leh ordusu barış istemek zorunda kaldı. Yapılan "Bucaş Barışı"na göre vergi ve Podolya Osmanlılara verildi.

Lehistan Seferi, 2'nci (1673): Osmanlı ordusunun Bucaş barışını uygulamayan Lehistan'a yaptığı ikinci sefer. Jan Sobieski komutasındaki 80 bin kişilik Leh, Alman, Macar, Kazak ve Boğdan ordusu karşısında Osmanlı ordusu Hotin'de yenildi. Hotin kalesi Lehlilerin eline geçti. Kış geldiği için Hotin'in imdadına Osmanlı kuvvetleri gönderilemedi.

XXXXXXXXXXXXXXXX

Erdel: 1541-1699 yılları arasında 158 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış Romanya'nın batısındaki bir bölge. Bu ismi Türkler takmıştır. "Transilvanya" adı ile de tanınır. Kanuni Süleyman tarafından alınmış, Karlofça barışı ile Avusturya'ya bırakılmıştır."Eyâlatı Mümtaze" (imtiyazlı il) olarak padişahın atandırdığı yerli beylerle yönetilmiştir. Er-del'e 5 sefer yapılmıştır.

Erdel Seferi (1551):Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa komutasındaki 80 bin kişilik ve 100 toplu Osmanlı ordusunun Erdel'e yaptığı sefer. Beçe, Beçkerek, Çanad gibi 14 kale savaş yapmadan ele geçirildi. Lippa alındıktan sonra Tamaşvar'a gidildi. 15 günde kuşatılamayan Tamaşvar kalesi kış gelmesi nedeniyle bırakılıp geri çekilindi.

Erdel Seferi (1658): Köprülü Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Erdel'e yaptığı sefer. Yanova'yı Osmanlı, Erdel Belgrad'ını Kırım orduları ele geçirince Erdel kralı II. Rakoczi de Avusturya hududunda bulunan bir kaleye kaçarak sığındı. Osmanlı ordusu Şebeş ve Lögoş'u ele geçirince Erdelliler barış istediler. Yapılan "Osmanlı-Erdel Barışı" ile Erdel vergiye bağlandı.

Erdel Seferi (1690): Töküli İmre'nin tekrar Erdel krallığına getirilmesi için gönderilen Silistre valisi Çerkez Ahmed Paşa komutasındaki 40 bin kişilik Osmanlı ordusu ile Avusturya-Erdel ordusu arasında Erdel'de yapılan savaş. Yenilen Avusturya ordusunun komutanı Heister ile Avusturya'nın yeni Erdel Beyi Teleki esir alındı. Hasta olduğu halde savaşa katılan Çerkez Ahmed Paşa bu çarpışmada şehit düştü.

400 yıl önce ve 400 yıl sonraki Harita

İlim kültür ve tarih araştırmaları merkezi www.iktav.com arşivinde yer alan 400 yıl önceki Osmanlı dönemi haritası ile ayni bölgelerin bugünkü haritasını sizlerle paylaşıyoruz. Mübarek Ramazan bayramınızı Osmanlı yönetiminde yüzlerce yıl kalan Altın ordu devleti Kırım Hanlığı ve Osmanlı devletine ev sahipliği yapan Ukrayna’nın Odesa kentinden candan tebrik ediyorum.