Belgesel Tadında Doğu Türkistan'da Devr-i Alem

20 Aralık 2022 Salı 12:32

Gebze gazetesi www.gebzegazetesi.com ve www.gazetegebze.com.tr ile www.gebzegszete.com da belgeselcininwww.gebzegszete.comnde yayınlanan makalelerimiz

https://www.gazetegebze.com.tr/kose-yazilari/belgesel-tadinda-dogu-turkistanda-devr-i-alem-gezi-notlari-2.html

Doğu Türkistan'nın Tarihi Vaha Şehri: Turfan
Turfan, Batısında Toksun İlçesi, kuzeybatısında Urumçi şehri, kuzeyinde Jimisar İlçesi ve Guçung İlçesi, doğusunda Piçan İlçesi, güneyinde Lopnur İlçesi ile sınırdır.Turfan şehri, iki mahalle komitesi, iki kasaba yedi kırsal belde ve üç özel kırsal belde gibi yerleşim birimlerinden oluşur.Turfan şehri Turfan Havzası'nın kuzey kenarında kurulmuş, havzanın en çukur yerinde Ayding Gölü, deniz seviyesinden 154 metre derinlikte olan bölgede bulunur. Böylece Turfan dünya'da Lut Gölü'nden sonra ikinci çukur olan havzasıdır. Dünyanın en sıcak yerleşim bölgelerinden birisidir. Doğu Türkistan'da hava sıcaklığının en yüksek olduğu bir bölgede kurulmuş olan Turfan, "Alev vahası" olarak da adlandırılır. Üzüm bağları ile kaplı mermer yolları ile bütün kavlaklar birbirine bağlanmıştır. Halkı misafir perverdirlerdir. Turfan çok eskiden beri çok verimli bir vaha ,Karez denilen kanal suyu ile beslenen ve önemli bir ticaret merkezidir.Karez Turfan'da yaşayan insanların çok önemli bir buluşudur. Karez yerel Uygur dilinde "kaynak" anlamındadır. Tanrı Dağlarından eriyen kar suları, Karez denilen yer altı su kanalları ile Turfan Havzası'nı besler. Turfan'dan ortalama otuz kilometre güneydoğusundaki Gülbah köyünde Doğu Türkistan'ın en tatlı Kavun'u burada yetişir.Tarihsel olarak İpek Yolu'nun kuzey güzergahında, o zamanlarda Turfan'nın güneybatısındanKorla ve Karashahr Krallıkları ve güneydoğusunda da Karahoca Krallığı bulunurdu.Turfan'ın 10 km. batısında Yamaz vadisinde milattan önce 108 - 450 yılları arasındaki dönemde eski krallıklara başkentlik yapmış tarihi Yarğol harabeleri bulunur.Karahoca Uygur Krallığı'na (866 - 1209) Turfan kış aylarında, Beşbalık ise yaz aylarında başkentlik yapmıştır. Bu şehir de diğer Doğu Türkistan şehirleri gibi aşırı miktarda Han Çin'lilerin göçüne maruz kalıp, Uygurlar azınlığa düşürülmüştür.
TURFAN’I KARIŞ KARIŞ GEZİYORUZ
Tarihler 28 Ağustos 2012, sabah kahvaltıyı takiben, güne Turfan turumuzla devam ettik. Kariz yer altı su sisteminin belgesel görüntülerini çektik. Turfan’da emin minaresi olarak bildirilen Emin Camii’ni ziyaret ettik. Uygur Türklerinin ilk yerleşik hayata geçtiği, 2000 yıl önce kurdukları şehir kalıntılarında Türk tarihini yeniden yaşadık. Turfan’ın asma bahçelerinden doya doya üzüm yedik. Turfan’dan ayrılmadan önce Uygur mutfağına özgü öğle yemeği azığımızı aldık, ardından Urumçi’ye doğru yolculuğumuz başladı. Varışı takiben, panoramik Urumçi şehir turunda, Urumçi Büyük Cami ve Şanhi Cami’lerini gezip, Tayyip Erdoğan’ın namaz kıldığı Urumçi Camii’nde biz de namaz kılarak Tanrı Dağları’nın buzlarıyla yapılan Uygur ayranından içip yorgunluk attık. Urumçi Kulesi’nden Uygur şehrini doya doya seyredip İpek Yolu kervanının Urumçi’de uğradığı tarihi Kapalı çarşı da Uygur Türkleriyle görüşüp sohbet ettik. Kültür tarihimizin muhteşem geçmişini doya doya gezip Doğu Türkistan tarihini yaşayarak Urumçi Oteli’nde konakladık.