Taklamakan Çölü, Rub’ ul-Hali’den sonra dünyanın ikinci büyük aynı zamanda Çin’deki en büyük Kum çölüdür. Önaasya’dan kuzeybatı Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nden Tarım Havzasının batı bölgesinden 218 numaralı Anayola kadar uzanır. Bu anayolun doğusunda Tarım Havzasının en derin yeri olan Lop Nur Çölü bulunur. Önceleri Taklamakan Çölü ve Lop Nur Çölü Tarım Nehri, Konçe Derya (Konqi He) und Çerçen Derya (Qarqan He) nehirleri ile ayrılırdı, fakat Tikenlik’in güneyi son on yıldan beri kurudu.

Genişliği batıdan doğuya 1000 kilometre, kuzeyden de güneye 400 kilometre olan Taklamakan Çölü, 324 bin kilometrekarelik alanı kapsamaktadır.Xinjiang Sosyal Bilimler Akademisi’nden araştırmacı Qian Boquen, takli kelimesinin Türkçe’deki kavak anlamına gelen tohlak veya tohrak kelimelerinden, ma hecesinin büyüklüğü ifade ettiği, kan hecesinin de eski Farsça’daki ülke, kent veya köy demek olan kand sözcüğünden geldiğini, bu nedenle Taklamakan’ın kavak ülkesi demek olduğu görüşünü dile getirmektedir.

Ortalama yıllık yağış 30 mm altında olan bölgeler Çöl sayılır aynı zamanda kurak’tır. Bu çok kurak olan iklim, iki nedenden oluşur. Birincisi Taklamakan yüksek sıradağların yağmur gölgesindedir. İkincisi Taklamakan Karasal iklim kuşağında oluşudur. Denizlerden gelen Hava akımları daha Anaasya’ya ulaşmadan nemini kaybeder, böylece yüksek sıcaklığa yol açar.

Yüksek sıradağların eteklerinde bir çok vaha’larda zengin bitki örtüsü vardır. Kunlun Shan ve Tanrı Dağları’ndan eriyip gelen kar suları Tarım Nehri’ni ve diğer ırmak ve dereleri besler, Tarım nehri boyunca Kavak, Söğüt  Yalancı iğde.ve çok sık çalılık kendir ve kenevir gibi bitki örtüsü vardır. Tarım vadisinde ince bir Kavak ormanları yetişir.

Taklamakan Çölü Sincan Eyaletinin aşağı yukarı üçte ikisini kaplar. Alanı ortalama 300.000 km² olup büyük bir kısmı 100 metre kumul’la kaplıdır, bazı beyanlarda hatta 300 metre yüksekliğindedir. Başlıca vaha şehirleri, yağış alan dağlardan gelen sulardan beslenen, güneyde Kaşgar, Miran ve Hotan, kuzeyinde Kuçar İlçesi ve Turfan, doğudaki Loulan ve Dunhuang’dır.

Taklamakan Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nın bir parçası deprem tehditi altındadır. Çöl’de Tuz gölleri vardır. Bir kaç metre derinlikte büyük tabansuyu tabakası bulunur, tahminen etrafındaki Sıradağlardan eriyen kar sularından birikmiştir. Taklamakan Çölü’ndeki petrol kaynakları dünyanın en zengin petrol rezervleri arasında yer almaktadır.

ÇİN’İN UYGUR KORKUSU VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Doğu Türkistan illerinde ki gezimiz sürerken en çok dikkatimi güvenlik önlemleri çekiyor. bir çok polis noktasında çok ciddi güvenlik önlemleri alınarak, araçlar tek tek kontrol ediliyor. Otoyolun değişik noktalarına bir çok kamera yerleştirilmiş. Kameraların görüntüleri, bir çok noktaya servis yapılarak tek tek inceleniyor. Güvenlik, çok ileri boyutta. Otoyoldan geçen araçlar, hatta içindekiler bile takip edilebiliyor.

Büyükşehirlerin giriş ve çıkışlarında polis kontrol noktalarında tüm araçlar ve içindeki bagajlar dahi tek tek kontrole tabi tutuluyor. Hotan-Yarkent arasında ki polis kontrol noktasında ki gördüğüm manzara beni cidden çok düşündürdü. Kontrol, tam anlamıyla bir işkenceye dönüşmüş. Güneşin altında saatlerce bekleyen kadın, erkek, çoluk, çocuk bekliyor ve tuvalet bile yok. İnsanlar ihtiyaçlarını çölde insanların gözleri önünde yapıyorlar.

DOĞU TÜRKİSTAN TARİHİNDE HOTAN VE YARKENT

Hotan ile Yarkent arasında uçsuz bucaksız çöllerde yolumuza devam ediyoruz. Yollar uzadıkça uzuyor. Bulunduğumuz bu coğrafya kültür ve medeniyet tarihimiz için çok önemli izler taşıyor. Taklamakan çölü, Hotan ve Yarkent Türk İslam tarihinin yazıldığı coğrafya. Özellikle Hotan ve Yarkent’e Altışehir de deniyordu. Yarkent Hanlığı dönemi çok iyi araştırılması gereken dönem.

Doğu Türkistan´da 1514 ile 1680 yılları arasında Altışehir olarak bilinen; Hotan, Yarkent, Yengihisar, Kaşgar, Aksu, ve Uçturfan gibi şehirleri içine alan bölgede Yarkand Hanlığı, hakim olarak kültür tarihimize hizmet etmişti. Bu duygu ve düşüncelerle Taklamakan Çölü ile Tanrı Dağları arasındaki bölgede yolumuz devam ediyoruz.