Soru: Genel Müdürlüğünüz döneminde en son ilan edilen Kop savunması tarihi milli parkı hakkında bilgi verir misiniz? Burada ne tür hizmetler yapılacak?

Tarihi milli parklarımızda mevcut şehitliklerimiz ihya edilerek, yeni şehitlik alanları belirlendi. Altyapı ve çevre düzenlemeleriyle Sakarya’da, Sarıkamış’ta, Erzurum’da, Afyonkarahisar’da şehitlerimizin aziz ruhlarını yâd edecek tesisler yenilendi, yenilerinin temelleri atıldı.  Afyonkarahisar’da içinde panoramik müze barındıran, Kahramanlarımızı ve Kurtuluş Savaşımızı gençlerimize anlatacak olan İstiklal Tanıtım Merkezi tamamlandı. Kop Dağı müdafaasının yaşandığı topraklar ise “Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkı” adıyla 42. milli park olarak ilan edildi.

Nurettin Taş: Kop Geçidi ve çevresindeki 6.335 hektarlık saha, 15 Kasım 2016 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile "Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkı" olarak ilan edildi. 1915-1916 senelerinde vuku bulan Osmanlı-Rus Harbi esnasında harbin en mühim ve stratejik noktalarından birisi olan Kop Geçidi Mevkiinde cereyan eden muharebeler, sadece Çoruh Cephesinin değil tüm harbin kaderini etkiler. 

Doğu-Batı istikametindeki ilerleyişini güvenlik altına almak ve Anadolu içlerine ilerleyişini hızlandırmak isteyen Rus Ordusu, Erzurum’ u işgalinin ardından Bayburt’u da ele geçirmek ister. Rus Ordusu Bayburt ile Erzurum arasında bulunan Kop Geçidi Mevkiinde Osmanlı Ordusu tarafından durdurulur ve uzun süre burada muharebeye zorlanır. Bu durum Osmanlı Ordusu’nun çok daha fazla zayiat vermesini engeller ve Kop Müdafaası, Mareşal Fevzi Çakmak’ın ifadesi ile “muvaffak olmuş bir Plevne Müdafaası” olarak tarihe geçer. Aradan geçen takribi 100 yıla rağmen arazi incelemeleri esnasında; top yolları, piyade mevzi ve siperleri, şarapnel parçaları, dolu ve boş mermiler gibi muharebe izleri mevcudiyetini sürdürür ve günümüze kadar intikal eder.

Soru : Sakarya meydan muharebesi tarihi milli parkının bulunduğu haymana ve Polatlı bölgesindeki yapılan hizmetler hakkında bilgi verir misiniz?

Nurettin Taş: Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkının bulunduğu Haymana ve Polatlı bölgesinde tamamlanan ve devam eden yatırımlar; Jeo-radar kullanılarak şehitliklerin tespiti çalışmalarını tamamladık. Milli Park sınırları dışında kalan alanlarda da hali hazırda savaşın izlerinin görüldüğü siper, mevzi ve şehitlik tespit çalışmalarımız ediyor ve tespit edilen alanlar jeo-radarla tekrar taranıyor. Polatlı bölümünde; Kartaltepe – Duatepe bölümü içerisinde yer alan Mehmetçik Abidesi bakımı, onarımı ve tarihi yansıtan rölyef çalışmalarını 2016 yılında tamamladık. Duatepe’de yapılan törenlerin, milletimizin katılımıyla daha düzenli yapılabilmesi için 500 kişilik tribün, 1.200 kişilik amfitiyatro yapımı ve çevre düzenleme çalışmalarımız devam ediyor.

Sakarya Köyü, Eskipolatlı Köyü ve Mangaldağı Şehitlikleri ile Mangaldağı Sosyal Tesislerinin yapımını 2016 yılında tamamladık.

Sakarya Köyünde Halide Edip Adıvar Evi olarak anılan evin restore edilmesi 2016 yılında tamamlandı. ‘’Kurtuluş Savaşında Türk Kadınının Yeri’’ konulu evin iç düzenlemesi 2017 yılı içerisinde tamamlanacak.

Soru: Türkiye genelinde kaç tarihi milli park bulunmaktadır. Genel müdürlüğünüz döneminde ilan edilen tarihi milli parkları hakkında bilgi verir misiniz?

 NURETTİN TAŞ: Türkiye genelinde 7 tane Tarihi Milli Park bulunmaktadır. Sarıkamış-Allahuekber Dağları TMP, Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkı,  Nene Hatun TMP, Başkomutan TMP, Troya TMP, Göreme TMP,  Bunlardan Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı ve Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkı Genel Müdürlüğümüz döneminde ilan edilmiştir.  Genel Müdürlük olarak şanlı tarihimiz hakkında şuurlu nesiller yetişmesi için; Tarihi Milli Parklarımızda;  Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı,

Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı,  Nenehatun Tarihi Milli Parkı, Başkomutan Tarihi Milli Parkı Kop Dağı Muharebesi Tarihi Milli Parkında altyapı ve üst yapı tesisleri, İdari Ziyaretçi Merkezleri ve Panoramik Müzeler yapıyoruz. Şeref duyacağımız ve övünç dolu bir tarihimiz var; Tarihi Milli Parklarımızla ecdadımıza sahip sıkmak için çalışmalarımızı hızla sürdürüyoruz.

2016 senesinin sonunda tarihte 2.Plevne diye atfedilen Kop Müdafaasının geçtiği alanları Tarihi Milli Park olarak ilan ettik.

2016 senesi, müdafaanın 100. yılı olduğundan, Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkının ilanı, Kop ve diğer meçhul şehitlerimize şükranlarımızın da bir ifadesi oldu.  Yakın harp tarihimiz açısından ehemmiyeti yüksek olan Kop Dağı Müdafaasına ait harp izlerinin korunarak gelecek nesillere intikal ettirmenin; milletimizin tarih şuurunun yükseltilmesi ve gelecek nesillerin aidiyet duygusunun tesisi açısından hayati öneme haiz olduğunu düşünüyoruz.

Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı’nın ilanına kadar sadece 3 noktada toplam 200 şehidimizin yeri bilinmekteyken, bugüne kadar yürütülen çalışmalarla toplam 124 şehitlik noktasına ulaşıldı.

Yürüttüğümüz çalışmalarla yeri belirlenen şehit sayısının 1300 ile 2000 arasında olduğu tahmin ediliyor.

Toplam 19.500 şehidimizin bulunduğu sahada tarama çalışmaları, sonuna kadar devam ettirilecek. Milli park içinde 62 km, milli park dışında 73 km siper koordinatlı şekilde haritalandı.

Milli Park sahası içinde Sakarya köyünde bir şehitlik ile Duatepe de bir tören alanı yer alacak. Sakarya Köyü 12 Grup Şehitliği, Eski Polatlı Şehitliği ve Mangal Dağı Şehitliği yapımı tamamlandı. Duatepe tören alanında 500 kişilik tribün, 1.200 kişilik amfi tiyatro yapımı ve çevre düzenleme çalışmalarımız devam ediyor. Eski Kışla Şehitliği yapımına başlandı. Büyük bir gayretle çalışmalarımız devam ediyor. Savaşa katılan toplam 46.000 Mehmetçiğin yaklaşık 38.000’inin yaralandığı ve savaş literatürüne “Sakarya Merhame-i Kübrası” (Sakarya Kan Deryası) olarak geçen, İstiklal Harbi’nin, dolayısıyla milletimizin kaderini değiştiren bu önemli olayın gelecek nesillere aktarılabilmesi için gerçekleştirdiğimiz özverili çalışmalar ile bu topraklarda özgürce nefes alabilmemizi sağlayan şühedamıza vefa borcumuzu bir nebze olsun ödemeye çalışıyor ve bu nadide toprakların nasıl vatan haline geldiğini halkımıza anlatmak istiyoruz.

Sakarya Meydan Muharebeleri Tarihi Milli Parkı’nda Halide Edip Adıvar’ın Sakarya Meydan Muharebesi döneminde kaldığı ve savaşa dair gözlemlerini kaleme aldığı evin yapımı tamamlandı, müze olarak hizmete açacağız.

Diğer tarihi milli parklar hakkında bilgi vermek gerekirse;

Sarıkamış allahuekber dağları milli parkı, Nenehatun tarihi milli parkı ,Başkomutan tarihi milli parkı, İstiklal harbi tanıtım merkezi-26 ağustos tabiat parkı.

Devamı yarın gazetemizde….