İçişleri Bakanlığı, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tedbirleri kapsamında faaliyetlerine ara verilen ve yeniden kapılarını açan alışveriş merkezlerinin (AVM) çalışma usullerini 11 Mayıs'ta 81 il valiliğine gönderdiği genelgeyle belirledi.

Sağlık Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı ile yapılan değerlendirmeler sonucunda belirlenen usul ve esasları içeren genelgeye göre, AVM'ler 10.00-22.00 saatlerinde faaliyet yürütebilecek, çalışanlar ve müşteriler maske takmak zorunda olacak. Çalışanların kirlenen veya nemlenen maskeleri değiştirilecek. Maske kuralına uymayanlar AVM'lere alınmayacak.

AVM'lerdeki güvenlik görevlileri maskeyle birlikte gözlük ya da "siperlik" adı verilen yüz koruyuculardan kullanacak. AVM'lere girişlerde vatandaşların, çalışanların ateşleri ölçülecek, ateşi 38 dereceden yüksek olanlar sağlık kuruluşlarına yönlendirilecek.

Müşterilerin en kısa sürede alışveriş yapıp AVM'yi terk etmeleri esas olacak. Müşteriler, AVM'de en fazla 3 saat kalabilecek.

Sosyal mesafe kuralına uymak zorunda olacak müşterilere AVM'de uzun süre kalmamalarına yönelik uyarılarda bulunulacak.

AVM'lerin oturma, bekleme, dinlenme amaçlı kullanılan ortak alanlarının yanı sıra restoran, lokanta ile yeme-içme alanlarında bulunan tüm sandalye, koltuk ve masalar kaldırılacak.

Bakanlığın 21 Mart'taki genelgesi kapsamında AVM içindeki lokanta ve restoranlar "al götür" veya "paket" servis şeklinde hizmet verebilecek.

AVM'lerdeki "yeme-içme" katlarında siparişlerini bekleyen müşteriler için bir metre aralıklarla sosyal mesafe uyarı işaretleri çizilecek. Danışma, iş yeri girişi, ödeme noktası gibi yerlerde de birer metre aralıklarla sosyal mesafe uyarı işaretleri yer alacak.

Oyun alanı/merkezi, internet kafe, ganyan bayi, kafe, sinema, spor merkezi, hamam, sauna gibi işletmeler ve iş yerlerine yönelik kısıtlama tedbirlerinin uygulanmasına devam edilmesi nedeniyle AVM'lerdeki söz konusu iş yerlerinin faaliyetlerine izin verilmeyecek.

AVM'lerde konser ve gösteri gibi toplu etkinliklerin yapılmasına müsaade edilmeyecek, berber, kuaför ve güzellik salonları belirlenen kurallar çerçevesinde hizmet sunacak.

Asansörler sadece özel gereksinimi olan bireyler tarafından kullanılabilecek, asansör içinde sosyal mesafeyi korumak amacıyla kişilerin durması gereken alanlar, aralarında en az bir metre mesafe olacak şekilde yer işaretleriyle belirlenecek.

Müşterilerin yönlerini bulma ve bulundukları lokasyondan bina içindeki başka bir yere (mağaza, otopark, bebek bakım odası, danışma, asansör vb.) nasıl gidecekleri konusunda rehber görevi üstlenen dokunmatik dijital yönlendirme sistemleri kapalı olacak.

AVM'lerde oto yıkama hizmeti ile vale hizmeti geçici süreyle verilmeyecek, mescitler ise Sağlık Bakanlığınca belirlenecek takvime kadar kullanılmayacak.

AVM ve iş yerlerine alınacak müşteri sayıları

AVM'lerin toplam inşaat alanından müşteri kabul edilmeyen alanlar çıkarıldıktan sonra aktif müşteri/ziyaretçi kabul edilebilecek alanlarına aynı anda 10 metrekareye bir kişi olacak şekilde müşteri alınabilecek.

AVM'lerdeki iş yerleri, toplam satış alanına müşteri ve çalışanlar dahil 8 metrekareye bir kişi düşecek şekilde müşteri kabul edebilecek.

Belediye imar müdürlükleri tarafından AVM'lerin onaylı mimari projeleri esas alınarak AVM'nin aktif kullanım alanında aynı anda bulunabilecek müşteri sayısı ile her bir iş yeri için aynı anda bulunabilecek kişi sayısı belirlenerek resmi yazıyla AVM yönetimine tebliğ edilecek.

AVM yönetimince, AVM'ye aynı anda kabul edilebilecek toplam müşteri sayısı, herkes tarafından görülebilecek şekilde belirlenen yerlere asılacak ve AVM'lerin internet sayfalarında da bu bilgiye yer verilecek. AVM içindeki iş yerlerinin girişine de o iş yeri için aynı anda kabul edilebilecek müşteri sayısını gösteren pankart, afiş veya tabela yerleştirilecek.

AVM yönetimince, aynı anda içeride bulunabilecek müşteri sayısı esas alınarak AVM'ye giriş-çıkışı yönetecek sistem kurulacak, içerideki müşteri sayısı maksimuma ulaştığında kesinlikle müşteri/ziyaretçi kabul edilmeyecek. Ayrıca, giriş kapılarında oluşabilecek olası yoğunluğu önleyebilmek adına sosyal mesafeyi belirten ve en az birer metre aralıklarla herkes tarafından görülebilecek şekilde zemin işaretlemesi yapılacak.

AVM'ye giriş-çıkışlarda müşterilerin karşılıklı temasını engellemek için tedbir alınacak, müşterilerin mümkün olduğunca tek yönden giriş, tek yönden çıkış yapması sağlanacak, bu amaçla yer işaretlemeleri ile yönlendirme yapılacak.

Temizlik ve hijyen tedbirleri

Kişisel hijyen ile temizlik kurallarını sağlamak üzere AVM içisinde ve iş yerlerinin girişinde el antiseptiği bulundurulacak. Toksik etkileri nedeniyle dünyadaki sağlık otoritelerinin kullanımını önermediği dezenfektan püskürtme sistemlerinin (dezenfektan tüneli vb. uygulamalar) AVM'lerde kullanımına izin verilmeyecek.

AVM girişinde bulunan döner kapılar ile içerideki yürüyen merdivenlerin bantları, kapı kolları, tırabzan ve asansör düğmeleri gibi sık dokunulan yüzeyler üç saatte bir temizlenecek ve gerekli dezenfeksiyon işleminin yapılması sağlanacak.

AVM'de bulunan ortak alanlar başta olmak üzere iş yerlerinin zeminleri günlük olarak su ve deterjanla temizlenecek, sık dokunulan yüzeylerin temizliğine ayrıca dikkat edilecek. Bu kapsamda, dezenfeksiyon işlemi için gerekli dezenfektan maddelerinin kullanımı sağlanacak. AVM’lerde bulunan lavabo ve tuvaletlerin temizliğinde dezenfektan kullanılacak ve tuvaletlere uygun el yıkama ve maske kullanımına ilişkin afişler asılacak.

El kurutma makinesi kullanımı yasaklanacak

AVM tuvaletlerinde bulunan el kurutma makinelerinin kullanımı yasaklanacak, bunların yerini tek kullanımlık kağıt havlu alacak. Tuvaletlerde sıvı sabun kullanılacak ve teması mümkün olduğunca azaltabilmek adına muslukların, sıvı sabun ünitelerinin mümkünse fotoselli olması sağlanacak.

Tuvaletlerin ana giriş-çıkış kapılarının elle temas etmeden açılabilmesi için gereken sistem en kısa zamanda kurulacak. İş yerlerinde bulunan bilgisayar klavyeleri, telefon ve diğer cihaz yüzeyleri dezenfektan maddelerle silinerek gerekli dezenfeksiyon sağlanacak.

İş yerlerinde müşterilerin temas ettiği veya edeceği çalışma tezgahı ve ödeme terminali her müşteriden sonra mutlaka temizlenecek, dezenfekte edilecek.

ATM'lerin yoğun temas edilen yüzeyleri saat başı temizlenecek

AVM'lerin ortak kullanıma sunduğu, hasta ve özel gereksinimi olan bireyler tarafından kullanılan tekerlekli sandalye gibi araçlar bireysel kullanım sonrası usulünce temizlenecek. AVM içinde bulunan çok sayıda müşteri tarafından kullanılan ATM noktası alanlarına muhakkak el dezenfektanı konulacak, müşterilerin ATM'lere temas etmeden el dezenfektanı kullanmaları konusunda uyarıcı afişler asılacak. Ayrıca ATM'lerin yoğun temas edilen yüzeyleri her saat başı temizlenecek.

AVM'lerin havalandırma sistemlerinde kesinlikle iç ortam havası kullanılmayacak, havalandırma işlemi yüzde 100 dış ortam havası ile sağlanacak. AVM'lerin giriş kapılarında bulunan hava perdeleri kesinlikle çalıştırılmayacak.

Merkezi havalandırma sistemleri dışında klima sistemleri kullanılmayacak. Havalandırma işlemi bina kullanımda değilken gece saatlerinde de sürdürülecek.

Havalandırma sisteminin filtrelerinin kontrolleri ve değişimleri düzenli yapılacak, filtre değişimi sırasında AVM personeli N95/FFP2 maske, eldiven ve yüz siperliği kullanacak, çıkarılan filtre çift kat poşetlenmek suretiyle atılacak. Ayrıca klima santrallerinin normal temizlik periyotlarının kısaltılması da bu noktada önem taşıyacak, kirli hava çıkışının yapıldığı noktalarda insan geçişi engellenecek.

İş yerlerine yönelik önlemler

İş yeri girişinde ve kasalarda el antiseptiği bulundurulacak ve doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilecek. İş yerinde belirlenen sayıda müşteri olması halinde yeni müşteri girişini engellemek üzere giriş kapısının her iki tarafından tutturularak asılabilecek nitelikte basit kırmızı renkli kordon/şerit, plastik duba gibi materyallerin iş yerlerinde bulundurulması sağlanacak ya da iş yerlerince bu amaca hizmet edebilecek alternatif sistem kurulacak.

İş yeri dışında bekleyecek müşterilerin, sosyal mesafe kuralını koruması adına aralarında en az bir metre mesafe olacak şekilde zemin işaretlemesinin yapılması sağlanacak. AVM içinde bulunan iş yerleri kendi sektörleri ile ilgili yayımlanan, yayımlanacak kurallara da ayrıca uyacak. Müşterilere deneme kabini içinde maskelerini çıkarmamaları gerektiği hatırlatılacak.

Deneme kabinlerinin kullanımı

Deneme kabinlerinin kullanılmaması esas olup ihtiyaç halinde her müşteri en fazla 10 dakika deneme kabinini kullanabilecek ve müşteri çıktıktan sonra kabin havalandırılacak, sık kullanılan yüzeyler uygun şekilde temizlenecek.

Gerekli havalandırmanın sağlanması için ikiden fazla olan iş yerlerindeki deneme kabinleri, "bir dolu bir boş kabin" kullanımı sağlanacak şekilde ve dönüşümlü kullanılacak.

Denenen ürünlere ultraviyole ışını uygulanması işleminin, Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi ile Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezlerince insan sağlığına zararlı etkileri olması nedeniyle önerilmemesi göz önünde bulundurulacak ve iş yerlerinde bu işlem kesinlikle uygulanmayacak.

Aynı ürünün farklı kişilere temas etmesine mahal veren deneme amaçlı ürün tanıtımları (özellikle makyaj malzemeleri vb.) yapılmayacak, deneme amaçlı ürünlerin doğrudan müşteriler tarafından kullanılmasına izin verilmeyecek, bu ürünlerin yalnızca çalışanlar vasıtası ile kullanılması, denenmesi (deneme/tester parfüm vb.) sağlanacak.

Kasa önünde sıra beklerken durulması gereken yerlere aralarında en az bir metre mesafe olacak şekilde yer işaretlemesi yapılacak. Ödemelerde müşteriye kartla temassız ödeme yapabileceği hatırlatılarak mümkün olduğunca nakit ödemeden kaçınılması sağlanacak.

Çalışanlara yönelik tedbirler

AVM yönetimi tarafından 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat gereği alınması gereken tedbirlere ilave olarak, Kovid-19'un bulaşma şekli, hızı, kronik rahatsızlığı olanlarda hastalığın etkileri gibi salgının tüm etkileri göz önüne alınarak risk altındaki çalışanların durumu, ilave kullanılacak malzeme, araç, gereç temini ve kullanım şekli ve sistematiği, Kovid-19 tedbir, denetim ve takip sorumluluğundan doğacak idari yapılanma, görevlendirme ihtiyacı gibi hususlara ilişkin, içinde iş yeri hekimi, halk sağlığı uzmanının da bulunacağı komisyon tarafından iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk tehdit değerlendirmesi yapılacak veya yaptırılacak.

Çalışan personelin ihtiyaç duyduğu koruyucu malzeme, ekipmanlar iş yerleri tarafından sağlanacak. Kovid-19 tanısı konan ya da temaslı olması nedeniyle takibe giren personelin
en az 14 gün çalıştırılmaması sağlanacak. Çalışan personel içinde, ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi hastalık semptomları olanlar ivedilikle ilgili sağlık birimine yönlendirilecek.

AVM yönetimlerince, çalışan personelin tamamına Kovid-19'un bulaşma şekli, etkileri, alınması gereken tedbirler, el hijyeni, uygun nitelikte tıbbi maske takılması, maskenin nemlenmesi ya da kirlenmesi halinde değiştirilmesi, yeni maskenin takılması esnasında ise el temizliğine dikkat edilmesi konuları başta olmak üzere gerekli eğitimler
verilecek.

Personelin dinlenme alanlarında da sosyal mesafenin korunması ve maske takılması kuralına riayet etmesi sağlanacak. AVM ve iş yerlerinde görev yapan personelin yemekleri kumanya şeklinde dağıtılacak, kumanya sunumları tek kullanımlık malzemelerle yapılacak.

AVM yönetimlerince, salgınına karşı alınan tedbirlerine uyulup uyulmadığı takip edilecek, denetlenecek ve tespit edilen uygunsuzlukların giderilmesi sağlanacak. Bu amaçla her AVM için "koronavirüs tedbirleri sorumlusu/sorumluları" belirlenecek. Koronavirüs sorumluları her saat başı iş yerlerinde alınması gereken ve alınacak tedbirleri denetleyecek, aksaklıkları giderecek ve varsa alınması gereken ilave tedbirler konusunda AVM yönetimini bilgilendirecek.

Koronavirüs sorumlusu/sorumluları tarafından alınan tedbirler (alınan hijyen ve temizlik tedbirlerinin kontrolü başta olmak üzere her tedbir alanına ilişkin günlük denetim çizelgeleri ile) gerektiğinde ibraz edilmek üzere günlük çizelgeler ile kayıt altına alınacak.

AVM'de görevli güvenlik, sağlık ve temizlik personeline değişen yeni iş tanımları, koronavirüs kapsamında alınan tedbirler ve yapılması gerekenler hakkında teorik ve pratik eğitimler verilecek.

AVM'lere denetim

Valiliklerce, halk sağlığı uzmanı ve makine mühendisinin bulunacağı 5 kişilik komisyon oluşturulacak ve bu komisyon tarafından AVM'lerin, Kovid-19'la mücadele kapsamında belirlenen kurallara riayet edip etmedikleri denetlenecek, bu denetim haftada en az bir kez yapılacak.

Valilikler ve kaymakamlıklar, AVM’lerin 11 Mayıs'tan sonra faaliyetlerini belirlenen kurallar ve Sağlık Bakanlığının yazısıyla belirtilen tedbirlere göre sürdürmeleri için Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 27. ve 72. maddeleri uyarınca gerekli kararları alacak.

Başta denetimler olmak üzere uygulamanın belirtilen çerçevede eksiksiz şekilde yerine getirilmesi sağlanacak. Tedbirlere uymayanlarla ilgili Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 282. maddesi gereğince idari para cezası verilecek, aykırılığın durumuna göre Kanun'un ilgili maddeleri gereğince işlem yapılacak, konusu suç teşkil eden davranışlara ilişkin de Türk Ceza Kanunu'nun 195. maddesi kapsamında gerekli adli işlem başlatılacak.