GÜRCİSTAN ÖZERK CUMHURİYETİ ACARA VE BATUMNDA YIKILIP YOK OLAN OSMANLI VAKIF MEDENİYETİ BELGESELİMİZ YAYINLANMAYA BAŞLADI

12 Kasım 2023 Pazar 14:15

GÜRCİSTAN DA VAKIF MEDENİYETİ BELGESELİMİZ

https://www.youtube.com/watch?v=v0nxP2uZ2zA

GÜRCİSTAN DA ÖZERK MÜSLÜMAN TÜRK CUMHURİYETİ ACARA VE AHISKA İLE İLGİLİ ARAŞTIRMA GEZİ NOTLARI VE BELGESELCİLİK HATIRALARIMIZ BELGESEL TADINDA PAYLAŞIYORUM

GÜRCİSTAN VE ACARA BATUM’A 3. KEZ GİTTİM

İmkanlar ölçüsünde her bakımdan çok zor şartlar altında her gittiğimiz yerde yeni nesil sosyal medyanın tüm imkanlarını kullanarak belgeseller çekmeye, tarihe not düşüp zamana noterlik yapmaya devam ediyoruz. GÜRCİSTAN’ın başkenti başta olmak üzere ilk kez 2009 yılında Gürcistan’a gitmiştim. Daha sonra Kocaeli Büyükşehir belediyesinin daveti ile 2011 yılında gittim. Bir kez daha 13 Eylül 2023’de giderek belgesel çektim.
50 yılla yaklaşan gazetecilik ve belgeselcilik hayatım çektiğim belgeselleri ve hatıraları paylaşmaya devam ediyorum

http://www.iktavvakfi.com/blog/2023/09/29/gurcistan-batumda-kultur-medeniyet-tarihi-arastirma-ve-belgesel-cekimi-notlari/

GÜRCİSTAN BATUM’da Kültür-Medeniyet Tarihi Araştırma ve Belgesel Çekimi Notları

İlim Kültür Tarih ve Teknoloji Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi* ve İlim Kültür Tarih ve Teknoloji Vakfı** İşbirliğiyle dünya coğrafyasındaki kültür ve medeniyet tarihimizle ilgili araştırmalar yapıp birçok TV kanalında kültür hizmeti olarak yayınlanan Devri Alem Belgesel belgesel programı (www.devrialem.tv) olarak belgesel çekmeye devam diyoruz. Araştırmacı gazeteci ve belgesel yönetmeni İsmail Kahraman’ın şimdiki durağı Gürcistan Batum! Yaptığımız araştırma, canlı yayınlar ve belgesel çekimlerimizi sizlerle paylaşıyoruz. (belgeselyayincilik@gmail.com)

www.gebzegazetesi.com SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMI

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1053425782612625&id=100038356404310&mibextid=Na33Lf

TİFLİS’İN YIKILAN VE EZAN OKUNMAYAN CAMİLERİ

Tiflis kalesi eteğindeki kırmızı kiremitlerden yapılmış tarihi Tiflis camiini kokusunu kaleden içimize çekerek seyrediyoruz. Kaledeki seyir terasında 120 yıl önceki Tiflis’in eski resimlerine bakıyoruz.Bu resimlerde Ermeni kilisesinin hemen solunda Kura nehrinin kenarında minaresi net olarak görünen bir cami fotoğrafı dikkatimizi çekiyor.Ancak bu caminin olduğu yerde şimdi başka yapılar var, cami çoktan yerle yeksan olmuş.

Tiflis camisine giriyoruz. Minareden ezan okumak yasak.Cami içinde sadece Cuma günleri ezan okunuyor.Cami vakit namazlarında da ibadete açık.Caminin iç mimarisi çok ilgi uyandırıcı.Yakın zamana kadar caminin içinde ki bir bölüm de Sünniler, diğer bölüm de ise Şiiler namazlarını kılıyormuş.Şimdi namaz kılma birleşmiş ancak caminin içinde iki ayrı mihrap hemen göze çarpıyor.Cami Cuma ve bayram namazlarında tıklım tıklım doluyormuş.Caminin hemen alt kısmında sıcak kaplıca sularının çıktığı hamamlar İran mimarisiyle yapılan nazenin bir çiçeği anımsatan çinili binalar oldukça çarpıcı.

Adı Gürcüce ‘sıcak su’ manasına gelen ve Tbilis diye telafuz edilen Tiflis’i gezip görmek gerekiyor.Bir günde Tiflis’i baştan başa geziyoruz.Türk işadamlarının iş yerlerini ziyaret ediyor, öğle yemeğimizi Gürcüce sofra anlamına gelen Sobra adında bir Türk lokantasında yiyoruz.

Türkiye’nin Gürcistan büyükelçisi Ergenekon soruşturmasında adı geçtiği için görevden alınmış yerine yeni büyük elçi atanmış.Yeni Büyükelçi göreve henüz başlamadığı için kendisiyle görüşemiyoruuz. Tiflis’in en merkezi yerindeki büyükelçilik binası önünde ay yıldızlı bayrağımız nazlı nazlı dalgalanıyor.Diğer ülkelerde olduğu gibi Gürcistan’da iş yapan Türkler büyükelçilikten şikayetçi. Büyükelçilik yetkilileri Türk vatandaşlarına ilgisiz ve duyarsız.Bizlerin verdiği vergilerle maaşlarını alan adeta krallar gibi büyükelçiliklerde saltanat süren büyükelçiler ve konsoloslar hakkıyla Türkiye’yi temsil etmiyorlar.

KABULETİ KENTİNDE BALE SALONU YAPILAN CAMİİNİN HAZİN ÇEHRESİ

Tiflis’te geçirdiğimiz bir günün ardından akşam üzeri Acarya Özerk Bölgesi ve merkezi Batuma doğru yol alıyoruz.

Gece geç vakitlerde Acara’nın başkenti Batuma yaklaşırken önce Kabuleti şehrine uğruyoruz.Kabuleti şehrinde bale salonu ve folklor merkezi haline getirilen tarihi Osmanlı Kabuleti Camiinin minaresi yıkılmış, ruhu çalınmış,mahzun ve yalnız.Silik bir nida çalınıyor kulaklarımıza ondan bize doğru.Etrafta ajan ve polis kaynadığı için aracımızın camından kameramız ile çekim yapıyor, fotoğraf karelerimiz ile tarihe not düşüyoruz.

Ertesi gün gündüz gözüyle, Kabuleti Camiini görmek için tekrar geliyoruz.Zor şartlar altında aracımızdan inmeden neden sahipsiz bıraktınız dercesine duran tarihi Osmanlı camiisini görüntülemeye çalışıyoruz.Ortodoks Hıristiyan kültürü altında büyük bir baskı gören Müslüman-Türk Acaralılar her şeye rağmen inançlarını ve kültürlerini yaşamaya ve yaşatmaya devam ediyorlar.

ACARANIN BAŞKENTİ BATUM

Kabuleti ile Batum arası 35 km. Biz ilerlerken şehirler ve köyler bir bir geride kalıyor.Yüce dağların koynundan akan geniş yollar Batuma götürüyor bizi..

Yol üzerinde ki geniş ovalarda tarım yapılıyor.Meyve bahçelerinde çeşit çeşit,renk renk meyvelar.Batumu tasvir etmekte kelimeler kifayetsiz kalıyor.Köylüler yollar üzerinde tıpkı Anadoludaki köylüler gibi tezgâhlarını açmışlar Batum’da.

Batum’un eski Yunan kolonisi olarak Batis adıyla kurulduğunu sanılır.Bir zamanların Osmanlı sancak merkezi olan ve birçok ilim, fikir adamı yetiştiren Batum’ un gece manzarası muhteşem. Gökdelenler ve plazalar Batum’ un ekonomik gücünün göstermeye yetiyor.Türkiye sınırları içerisinde doğan Çoruh ırmağı Batum yakınlarında denize dökülmekte. Sınır anlaşmasını imzalayan Türk heyeti Çoloki ile Çoruh’u ayırt edecek kadar akılları başında olmadığı için Türkiye güzelim Batum ovasını Ruslara bırakmak zorunda kalmıştır.

Bize eşlik eden rehberimiz, Batum’ a 5 yıl önce sabah yarım saat ve akşam yarım saat elektrik verildiğini vurgulamadan geçemiyor.

BATUM ORTA CAMİİ

Batum, 1877-1878 Rus işgaline girince Ruslar bölgede büyük bir mezalim yapmışlar. Batum’ daki muhteşem Osmanlı eseri olan Ulu Camii ve Valide Sultan Camiini yıkmışlar. Batum’ un merkezinde bugün Orta Camii veya Cuma Camii ile anılan tek camii kalmış. Batum da ilk uğradığımız yer elif misali minaresi ile Batum Orta Camii oluyor. Camii ecdat yadigârı. Sade ve sakin. Camiinin bahçesinde Türkçe bilen Acaralı Müslümanlar bizleri görünce, gözlerinden anlaşılan samimiyet ile önce selamımızı alarak bize kucak açıyorlar. Biz Acarlılarla görüşürken camii görevlisi olduğunu söyleyen Gürcü devlet ajanı devreye giriyor. Gözümüzün ucuyla takip ettiğimiz ajan gerekli yerlere ihbar veriyor. Biz, aldırış etmeden camimin içinde okunan öğle namazının çekimini yapıyoruz. Kürsüden mihraba, minareden tavana kadar muhteşem ahşap ve kalem işi olan camii süslemelerini çekiyoruz. Ahşap ve kalem işi boyama süslemeler birbiri ile ahenk içinde camii cemaatine göz ve gönül ziyafeti sunuyor. Ezandan sonra az sayıdaki genç – yaşlı bir grup ile camii de saf tutup öğle namazımızı eda ediyoruz. Namazın bitiminden sonra kendimizi dışarı atarak camiinin dış görünümü gizlice çekiyoruz. Gürcü ajan bizi uzaktan takip ediyor. Ajanı oldu bittiye getirerek bizi gezdiren taksiye kendimize atarak Acara da Müslüman ve Türk Osmanlı eserlerini ile Acara ve Batum’u çekmeye devam ediyoruz.

ACARA GÜMÜŞİ RENKLİ IŞIL IŞIL BİR PINAR GİBİ

Kafkas dağları eteklerindeki yemyeşil ormanlardan ve heybetli duruşları ile büyüleyen dağlardan geçerek Acara’ ya yaklaşıyoruz. Yolar oldukça hareketli ve bizi Acara yakınlarında önce Gürcistan’ın liman kenti Poti karşılıyor.Rus-Gürcü savaşında bombalanan Poti yeniden dirilmiş.Kentte yaldızlı bir fırça değmiş gibi.5 yıl önce günde bir kaç saat elektrik verilen Gürcistan ve Acara artık daha canlı daha aydınlık.Acara’nın giriş kapısı olan Çoloki n ehri bizi karşılıyor. Sonrası Acara.

Şirin liman kenti Poti’den sonra efsunlu Dolunay ışığı altında fındık, narenciye ve meyve bahçelerini seyrederek yol almaya devam ederken sedef nakşedilmiş değerli bir kutuyu andıran Acara’da buluyoruz kendimizi hiç farkına varmaksızın.

Gürcistan’ın güneybatı kesiminde yer alan özerk bir cumhuriyet Acara.Türkiye’nin hemen kuzeydoğusunda Artvin ve Ardahan illeri sınırında yer alır.Artvin’in Hopa ilçesinde bulunan Sarp Sınır Kapısı Batum’a açılır.Bir süre Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmış olan Acara Özerk Cumhuriyeti, 1921’de Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla kurulmuş, Sovyetler Birliği’nin dağılıp Gürcistan’ın bağımsız olmasından sonra bugünkü adını almış. Gürcistan’ın merkezi yönetimine tabi olan Acara Özerk Cumhuriyeti, Türkiye ile tarihi, dini ve kültürel yakınlığa sahip.1921 Kars Antlaşması metninde “Garantör” terimi geçmemekle birlikte 6. maddesine dayandırılarak, özerkliğinin Türkiye’nin garantörlüğünden bahsedilmekte.

ACARA NASIL KAYBEDİLDİ?

Türk dış politikasında yenilgiler pek çoktur. Birinci Cihan Harbinde geri aldığımız Acara ve Batum’u tekrar Ruslara verdiğimiz muğlaklık gösterir. Tarih boyu hep ihanetlere uğramış ve hançerlenmişiz. Söylenti ve dedikodular şayet hakikat ise Türkiye- Gürcistan sınır anlaşması imzalanırken Türk heyetine Çoloki ırmağı Çoruh ırmağı olarak imzalattırıldığı için Batum gibi Acara’yı da Ruslara vermişiz.Yazık çok yazık.

ACARA’NIN DİĞER YÜZÜ; DRAMIN ADI:MÜSLÜMANLAR AĞLIYOR

Acaradaki Müslüman halk, Türkiye’nin garantörlüğünde ancak bu sadece sözde kalmış çünkü Gürcistan Devleti Müslümanların seçme hakkını bile gasp etmiş.Seçilmiş müftü bugün görev yapamıyor.Gürcistan devleti iki tane üst üste uluslararası prosedürü çiğneyerek atama yapmış. Türkiye’ nin duruma sessiz kalması üzücü ve düşündürücü.Türkiye’nin daha yeni Gürcistan’a din işleri ataşesi atanması konusunda da ne kadar cılız bir tutum sergilediği aşikar. Tezat olan bir konu ise; Din İşleri ataşesinin normalde Batum Başkonsolosluğunda görev yapması gerekirken, Gürcistan’ nın baskısı ile Tiflis’deki büyük elçilikte görev yapması zorunlu kılınmış. Acara’daki Müslümanları tam bir dram yaşıyorlar.

CAMİİ’ YE YOK KİLİSE’ YE VAR.

Acara’daki gezimizi Ortodoks kilisesinde sürdürüyoruz Pazar ayini için Acara merkezde bulunan büyük kilise; genç, yaşlı, kadın,erkek, çocuk,yetişkin çok sayıda Ortodoks Hıristiyan Gürcü Acaralılar tarafından doldurulmuş.Sabahın erken saati olmasına rağmen kilise tıklım tıklım.Mum yakanlar, kucağında çocukları ile anneler, haç çıkaranlar gibi dini birçok ritüeli yerine getiren insanlarla karşılaşmak olası.Etrafını saran çocuklarla birlikte kameralarımıza yansıyan papazı çektiğimizde tepki vererek çekim yapılmasını istemiyor papaz.Kilisenin önünde bekleyen Acaralı Hıristiyan gençlere verdiğimiz selamı aleykümü selam diyerek almalarına şahit oluyoruz.Kilisenin içindeki ve dışındaki kalabalık aklımıza geldiğinde Acara merkezde bulunan ezanların okutulmadığı ve az sayıdaki cemaati olan elif minareli Orta Camii aklımıza geliyor ve hüznün sardığı yüreğimiz dağlanıyor sanki.

ACARA DA MÜFTÜLÜK KRİZİ

Yakın zamana kadar Acara’ da müftlük seçim ile yapılıyordu. Geçtiğimiz yıllarda yapılan müftülük seçimine Mehmet, Kemal, Bekir ve Tariya adında 4 aday katılmış. 400’e yakın din görevlisinin katılımıyla devlet görevlilerin nezaretinde yapılan seçimleri, Mehmet Bolukvazde 375 kişinin kullandığı oyla kazamış.Kazanmış kazanmasına ama sadece 2 ay görev yapabilmiş.Ortodoks Hıristiyanlığının ana merkezi olan Gürcistan hükümeti, Mehmet Bolukvazde’yi alaşağı etmiş.

TÜRKİYE, ACARA MÜSLÜMANLARINA SAHİP ÇIKMALI

Yaptığımız araştırma ve edindiğimiz bilgilere göre 320 köyü olan Acara köylerinin %75’i Müslüman, şehir merkezlerinde ise Müslüman nüfus, Hıristiyanlık propagandası yüzünden %50’lere inmiş.Acara’nın genelinde bulunan camilerin yarısını oluşturan 158 cami olduğunu öğreniyoruz.Camileri bale salonu yapılan Kabuleti Müslümanları köylerde namaz kılıyorlar.

Bizim Tiflis Büyük Elçiliğimiz, Batum Konsolosluğumuz ve Türkiye Dış İşleri Bakanlığı bu işlere sadece seyirci kalmakta, uluslararası haklardan doğan garantörlük hakkını kullanmamakta ve buradaki müslüman Türklere sahip çıkmamakta.Hal böyle olunca Türk kamuoyu da bölgeye ilgisiz kalmakta.Devr-i Alem ekibi olarak temennimiz Devletin Acaralı Türk-Müslümanlara sahip çıkması.