Bak şu Çeşme’ye

Su içecek tası yok

Kırma insan kalbini

Tamir edecek Ustası yok

 

Çeşme üzerine ne kadar çok şeyler yazılıp söylendi. Çeşme deyince aklımıza ne kadar çok şey gelir. Çeşme üzerine söylenen ayrılık, Gurbet, aşk türküleri, yazılan Roman ve hikayeler, çeşme üzerine çekilen belgesel ve filimler dokunaklı duygu yüklü bize Çeşme’yi değil bize bizi hatırlatır. Herkesin bir Çeşme hikayesi vardır. Suyu akmayan yıkık bir Çeşme gördüğümde, içimde fırtınalar kopar, hüzünlenip derin düşüncelere dalarım.

FARSÇADA SU GÖZÜ ANLAMINA GELEN ÇEŞME NEDİR?

Çeşme, Kaynaktan çıkan suyun bir depoda toplanarak veya kaynaktan borularla getirilerek akıtılan suyun toplandığı lüleli veya musluklu bir hazne şeklinde taştan, mermerden veya herhangi bir malzemeden yapılmış umumi su alma yeri. Farsça bir kelime olup çeşm sözünden gelmektedir. Bu söz Türkçede göz'e karşılık olup, "su kaynağı" manasındadır. Türkçede suyun kaynağına göze veya göz dendiği gibi Farsçada da çeşme denmektedir.

Çeşmeler ya bağımsız olarak ortada veya herhangi bir mimari esere bitişik olarak yapılırlar. Bunlarda bir su deposu bulunur ve bu deponun duvarına lüle veya burma musluk konularak su alınır. Çeşmeler lüleli veya açık kalabilen musluklu ise suları devamlı akar. Açılıp kapanabilen burmalı musluklu ise istenildiği zaman açmakla su akar. Çeşmelerin musluklarından akan suların döküleceği yerde mermerden, çiniden veya diğer malzemelerden yapılan çukur kısma tekne veya oluk denir.

TÜRK MİMARİSİ’NDE ÇEŞMELER

Her milletin kendi kültürüne uygun olarak çeşmeleri görülür. Ama özellikle Türk mimarisinde çeşmeler önemli bir yer tutar.

En büyük Hayırlardan birisi Çeşme yapmaktır.

Eskiler üç beş kuruşu bir araya getirip hayır İçin Çeşme yapmaya büyük önem verirlerdi. Karadeniz’de kemençe çalmayı öğrenmek isteyenlere Kemençe hocaları çok iyi kemençe çalabilmek için hayır olarak yapılan Çeşme’lerin su oluklarını kırmalarını tavsiye etmeleri ne kadar yanlış ve üzücü.

 Bizim inancımızda hayır işi olarak Çeşme yapmak teşvik edilmiş.. Ünlü İslam Halife’si Harun Reşid’in eşinin Mekke’ye hacılar için taş kemerlerle su getirmesi önemlidir. 96 yaşındaki annem Emine hanım, kendi adına yapmamızı vasiyet ettiği Çeşme’yi Ağabeyim ve kardeşlerimle Espiye Akkunduz yaylasına yapıp, annemin kendi adının yazıldığı Çeşme’sinden su içtiğinde yaşadığı mutluluğu unutmam mümkün değil. Keşke babam Mustafa Kahraman ve halam Fadime hanım kendileri için Espiye Yalak Oba yaylasına yaptığımız Çeşme’yi görebilselerdi.

  Osmanlı döneminde İstanbul’da yapılan Çeşme’ler Türk-İslam mimarisinin ihtişamını yansıtır, insana göz ve gönül ziyafeti sunardı

Terkos gölünden İstanbul’a su gelince belediye sudan para kazanmak için her biri birer sanat harikası Çeşme’lerin suyunu kesip, o güzel Çeşme’leri yıkılmaya terk etmişti.

70 YILLIK ÇEŞME’YE SU BAĞLAMA MUTLULUĞU

Değerli okurlarım benimde bir Çeşmem var. O Çeşme’yi ben yapmadım, o Çeşme adeta bir tarih ve medeniyet abidesi. 1953 yılında bu gün adı çoktan unutulan Kısaca YSE, Yani Yol, Su ve Elektrik idaresi olarak çok büyük hizmet veren devlet kurumumuz Ankara Nallıhan’ın bu günkü adı Yeşilyurt olan Tarihi Haremi köyüne 1953 yılında kesme taştan köy Çeşmesi yapmış, evlere su bağlanınca Çeşme terk edilmiş. Yapımı üzerinden 70 yıla yakın bir süre geçmesine rağmen, sağlam, dimdik bir abide gibi ayakta. Köy Muhtarı ile görüşüp, masrafını ödeyerek bu Çeşmenin bakımını yapıp suyunu akıttık.

  Suyun, çeşmenin musluğundan akışını görmek, gerçekten muhteşem

köy halkı ile birlikte çam ormanları içinden gelen buz gibi suyu kana kana içip, Bu gün unutulan devletimizin, YSE gibi kurumları başta olmak üzere, millete gerçek anlamda hizmet verip, Ebediyete giden devlet yetkililerine ve Çeşme yaparak hayır hizmeti yapanların ruhlarına Fatiha okuduk..

Çeime deyip geçmeyelim

Çeşme’den bir tas su içip

Tarihe vefa borcumuzu ödeyelim